Αργύρης Χιόνης

 Το μπονσάι¹

Ελάτε τώρα, να σας μετρήσω, του είπε ο αστυνομικός, αφού είχε συμπληρώσει όλα τα άλλα στοιχεία του πάνω στο καινούργιο δελτίο ταυτότητας.

«Μα το ύψος μου αναφέρεται στην παλιά μου ταυτότητα», αντέδρασε αυτός· «είμαι ένα και εβδομήντα πέντε».

Ο αστυνομικός χαμογέλασε ειρωνικά. «Τότε, ήσασταν είκοσι ετών· τώρα, εξήντα πέντε. Ας κάνουμε μιαν επαλήθευση».

Αν και δεν καταλάβαινε τι νόημα είχε αυτή η επαλήθευση, ανέβηκε στο ειδικό βάθρο, ίσιωσε, σε στάση προσοχής, το κορμί του και ο αστυνομικός κατέβασε, ως το γυμνό κρανίο του, την κρύα μεταλλική μπάρα. «Ένα και εβδομήντα δύο», του ανακοίνωσε, με το ίδιο χαμόγελο.

Ένιωσε να του κόβονται τα πόδια. «Μα πώς είναι δυνατόν;» αναφώνησε. «Τι έγιναν αυτά τα τρία εκατοστά; Ποιος μου τα πήρε;».

«Ο χρόνος, ξέρετε...», αποκρίθηκε ο αστυνομικός, και το χαμόγελό του είχε τώρα μια χροιά συμπόνιας, «...ο χρόνος ροκανίζει τούς σπονδύλους. Όσο μεγαλώνει κανείς, τόσο χαμηλώνει».

Στο άκουσμα αυτών των λόγων, άστραψε κάτι ξαφνικά μες στο μυαλό του κι είδε τον εαυτό του ως μπονσάι και τον χρόνο, διεστραμμένο Γιαπωνέζο κηπουρό, να τον μικραίνει και να τον μικραίνει...

«Α, πώς γερνάω... πώς γερνάω... / Το πανταλόνι με μπατζάκια γυρισμένα θα φοράω»², μουρμούρισε, συνειδητοποιώντας, για πρώτη φορά, την τραγικότητα αυτών των στίχων που, άλλοτε, του φαίνονταν απλώς αστείοι.

«Τι είπατε;» ρώτησε ο αστυνομικός.

«Μπα, τίποτε... Θυμήθηκα μονάχα κείνη τη ρήση των αρχαίων ημών προγόνων: Ὃν οἱ θεοὶ φιλοῦσι, ἀποθνῄσκει νέος³... και ένα εβδομήντα πέντε».

Ο αστυνομικός γέλασε· αυτός όχι.

Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες,

εκδ. Κίχλη, 2009

¹μπονσάι: ιαπωνικό αιωνόβιο δέντρο-νάνος, που δημιουργείται με ειδικό σύστημα κλαδέματος.

²στίχοι από το ποίημα του T. S. Eliot «Τραγούδι αγάπης του J. Alfred Prufrock».

³Ὃν οἱ θεοὶ φιλοῦσι, ἀποθνῄσκει νέος: πεθαίνει νέος όποιον οι θεοί αγαπούν.

Η αλληλεγγύη των γενεών ως παράγοντας ανάπτυξης και ευημερίας της κοινωνίας

Η δυνατότητα όλων των ατόμων, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, να σκέφτονται και να συνεργάζονται σε ομάδες με βάση κοινούς στόχους και αξίες, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ευημερία των ατόμων και της κοινωνίας γενικότερα. Μέσα από τα πολυδύναμα δίκτυα κοινής δράσης και συνεργασίας μεταξύ των γενεών, τη γόνιμη ανταλλαγή ιδεών, εμπειριών και γνώσεων, την αποδοχή κοινών στόχων, μπορούν να αναπτυχθούν κοινοί κώδικες και αξίες μεταξύ των γενεών, που διευκολύνουν τη συλλογική δράση με απώτερο στόχο τη μεγιστοποίηση του κοινωνικού οφέλους.

Με δεδομένο ότι η ανθρώπινη φύση τείνει προς την ολοκλήρωση μέσω της δημιουργικότητας και της προσφοράς, κάθε πολίτης, νέος και ηλικιωμένος, είναι εν δυνάμει συμμέτοχος στην ανάπτυξη και την ευημερία της κοινωνίας. Παράλληλα, η ανάπτυξη της κοινωνίας συμβάλλει στην ποιότητα και το εύρος των κοινωνικών επαφών και των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται μεταξύ των ατόμων, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, σε μια αμφίδρομη¹ σχέση, μέσα από τη διευρυμένη κοινωνική συμμετοχή και δράση, όπου η αίσθηση όλων των ατόμων ότι προσφέρουν στην κοινωνική εξέλιξη και ότι έχουν λόγο, είναι έντονη και  αποκτά μείζονα σημασία.

Συγκεκριμένα, μπορούμε να δώσουμε έμφαση και να αξιοποιήσουμε τον δημιουργικό και αναντικατάστατο ρόλο των ηλικιωμένων, τόσο εντός του οικογενειακού πλαισίου όσο και εκτός αυτού, με την παράλληλη προώθηση των εθελοντικών δράσεων από και προς την Τρίτη Ηλικία. Ο τομέας του εθελοντισμού μπορεί να αποτελέσει ένα γόνιμο πεδίο για την ανάπτυξη δράσης και προσφοράς από την πλευρά των ηλικιωμένων και παράλληλα για την ανάπτυξη κοινής δράσης μεταξύ ηλικιωμένων και νέων. Η εθελοντική εργασία από ηλικιωμένους σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, σε ολοήμερα σχολεία, όπου τοποθετούνται ηλικιωμένα άτομα ως εθελοντές, με σκοπό να βοηθήσουν τα παιδιά στο διάβασμα αλλά και σε άλλες σχολικές δραστηριότητες, πέρα από το ότι ενδυναμώνει τους δεσμούς μεταξύ των ηλικιωμένων και των νέων και ενθαρρύνει την επικοινωνία τους, προάγει τον αλληλοσεβασμό και ενισχύει τα αισθήματα της προσφοράς  και της κοινωνικής συμμετοχής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αρκετές χώρες πραγματοποιούνται με πολύ μεγάλη επιτυχία προγράμματα ξενάγησης νέων σε μικρά μουσεία από ηλικιωμένους, καθώς και προγράμματα κηπευτικής, στα οποία ηλικιωμένοι απασχολούνται μαζί με νεότερους, στους οποίους διδάσκουν κηπευτικές δεξιότητες. Αντίστοιχα, σε ειδικά προγράμματα οι ηλικιωμένοι εκπαιδεύονται από νέους στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Σε αυτή τη συλλογική και αλληλέγγυα βάση, νέοι και ηλικιωμένοι μπορούν να αποτελέσουν ισότιμους φορείς κοινωνικής δράσης σε μία κοινωνία ίσων ευκαιριών, που μετουσιώνει τη βιωματική γνώση και την εμπειρία σε έμπνευση και όραμα για μία πραγματικά δημοκρατική και ανθρωποκεντρική κοινωνία.

Βάσω Κόλλια (2017), δημοσίευση στον ηλεκτρονικό τύπο (διασκευή)

¹αμφίδρομη: αυτή που μπορεί να κινείται και προς τις δύο κατευθύνσεις.

Τζέιν Όστεν: 15 μαθήματα ζωής από την γυναίκα που έγραψε για τον έρωτα

Η Τζέιν Όστεν, συγγραφέας του Υπερηφάνεια και Προκατάληψη, θεωρείται μια από τις πιο διάσημες Αγγλίδες μυθιστοριογράφους, της οποίας τα έργα χαρακτηρίζονται από μια λεπτή ειρωνεία και κριτική της παρηκμασμένης κοινωνίας στην οποία βίωνε. Γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου του 1775 στο Στίβεντον του Χαμσάιρ και οι γονείς της ήταν ευυπόληπτα μέλη της κοινωνίας. Τα παιδιά της οικογένειας μορφώθηκαν, ενώ ταυτόχρονα οι γονείς τους προσπάθησαν να τους καλλιεργήσουν την κριτική, αλλά και δημιουργική τους πλευρά. Ο πατέρας της νεαρής Τζέιν την παρότρυνε από μικρή να διαβάζει χρησιμοποιώντας την πλούσια βιβλιοθήκη του.

Αποφθέγματα της Τζέιν Όστεν:

1. «Δεν υπάρχει καμιά ευχαρίστηση σαν εκείνη που σου προσφέρουν τα βιβλία. Όλα τα άλλα σε κουράζουν. Όταν ζήσω σε δικό μου σπίτι, θα είμαι πραγματικά δυστυχισμένη εάν δεν έχω μια τέλεια βιβλιοθήκη».

2. «Ήμουν ήσυχη, μα όχι τυφλή».

3. «Αν σ’ αγαπούσα λιγότερο, θα μπορούσα ίσως να μιλώ γι’ αυτό περισσότερο».

4. «Η φαντασία της γυναίκας είναι πολύ γρήγορη. Περνάει αστραπιαία από το θαυμασμό στην αγάπη, από την αγάπη στο γάμο».

5. «Ο εγωισμός πρέπει πάντα να συγχωρείται, ξέρετε, επειδή δεν υπάρχει ελπίδα θεραπείας».

6. «Κάθε άνθρωπος είναι περικυκλωμένος από μια γειτονιά εθελοντών κατασκόπων».

7. «Δεν θέλω οι άνθρωποι να είναι καλόβολοι, γιατί έτσι γλιτώνω από τον κόπο να τους συμπαθήσω».

8. «Μια γυναίκα που έχει άντρα είναι πάντα πιο καλόβολη από μια γυναίκα που δεν έχει. Είναι ικανοποιημένη από τον εαυτό της. Δεν έχει πια έγνοιες και νοιώθει πως μπορεί να χρησιμοποιήσει τα θέλγητρά της χωρίς να προκαλεί υποψίες για τις προθέσεις της».

9. «Αυτοί που δεν παραπονιούνται, δεν τους λυπούνται ποτέ».

10. «Ήμουν εγωίστρια σε όλη μου τη ζωή, αλλά μόνο στην πράξη, δεν ήταν θέμα αρχής».

11. «Θα μπορούσα εύκολα να συγχωρήσω την περηφάνια του, αν δεν είχε συντρίψει τη δική μου».

12. «Πόσο γρήγορα βρίσκουμε τους λόγους για να δικαιολογούμε ό,τι μας αρέσει!».

13. «Η ματαιοδοξία, όταν δουλεύει σε ένα αδύναμο μυαλό, δημιουργεί προβλήματα κάθε είδους».

14. «Στον έρωτα είμαστε όλοι ανόητοι».

15. «Ήταν ίσως μια από αυτές τις περιπτώσεις που η συμβουλή ήταν κακή ή καλή ανάλογα πώς αποφασίζει το γεγονός».

Άγκαθα Κρίστι: Η συγγραφέας που δεν άντεχε το αίμα

Το όνομα της Άγκαθα Κρίστι είναι συνώνυμο των αστυνομικών περιπετειών και των αινιγμάτων που αναζητούν μια λύση. Χιλιάδες αναγνώστες -οι πωλήσεις των έργων της έχουν ξεπεράσει το ένα δισεκατομμύριο αντίτυπα στην αγγλική γλώσσα και άλλο ένα δισεκατομμύριο σε μεταφράσεις- έχουν μείνει ξάγρυπνοι όλη τη νύχτα, αναζητώντας τον δολοφόνο.

Όμως πέρα από τα λογοτεχνικά της έργα, και η ίδια η ζωή της καλύπτεται από ένα πέπλο μυστηρίου. Το περίεργο είναι πώς μια από τις μεγαλύτερες συγγραφείς της Μεγάλης Βρετανίας κινδύνεψε να μείνει αναλφάβητη, καθώς η μητέρα της δεν ήθελε η κόρη της να μάθει ανάγνωση, πόσω δε μάλλον να πάει στο σχολείο. Τελικά η Άγκαθα, που έμαθε μόνη της να διαβάζει, πέρασε τις πόρτες ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος στα δεκαπέντε της. Πάντως από μικρή ασχολήθηκε με τη μουσική, έναν δρόμο που μάλλον ήθελε να ακολουθήσει και επαγγελματικά. Δεν μπορούσε όμως να αντέξει το βάρος της έκθεσης κι έτσι γρήγορα εγκατέλειψε την ιδέα.

Τελικά εκείνη και η αδελφή της άρχισαν να διαβάζουν μυθιστορήματα μετά μανίας αλλά και να δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στο γράψιμο. Και ήταν η αδερφή της που την προκάλεσε να γράψει το πρώτο της μεγάλο διήγημα, όπου για πρώτη φορά εμφανίζεται ο περίφημος ντετέκτιβ Ηρακλής Πουαρό. Εκείνη η πρώτη νουβέλα, Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς, απορρίφθηκε από έξι εκδοτικούς οίκους, μέχρι που τελικά δημοσιεύτηκε το 1920.

Στην αρχή της καριέρας της, η Κρίστι προσπαθούσε να πουλήσει τις ιστορίες της σε εφημερίδες της εποχής, που συχνά της ζητούσαν διορθώσεις και αλλαγές. Αν και σιχαινόταν τις μετατροπές και τις παρεμβάσεις, έκανε υπομονή. Όταν όμως έγινε διάσημη αρνιόταν πεισματικά να αλλάξει έστω κι ένα κόμμα.

Το 1914, παντρεύτηκε τον συνταγματάρχη Άρτσιμπαλντ Κρίστι, με τον οποίο απέκτησε μία κόρη. Με τον Άρτσι η Κρίστι έκανε πολλά ταξίδια και το 1922 βρέθηκαν στη Χονολουλού όπου έγιναν εξπέρ στο σερφ. Μάλιστα πολλοί ιστορικοί εικάζουν ότι ήταν οι πρώτοι Βρετανοί που έμαθαν πώς να δαμάζουν τα κύματα πάνω σε μια σανίδα.

Πριν αρχίσει να γράφει, κατά την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εργαζόταν ως βοηθός φαρμακοποιού και έμαθε τα πάντα για τα δηλητήρια, που σχεδόν στα περισσότερα έργα της έχουν κεντρική θέση. Σπανίως ένας φόνος γίνεται με όπλα στις ιστορίες της, καθώς δεν άντεχε την φυσική βία. Γι’ αυτό τόσο ο Πουαρό όσο και η Μις Μαρμπλ ήταν φανατικοί ειρηνιστές. Επίσης την ίδια περίοδο προσπάθησε και να αρχίσει το κάπνισμα που τότε ήταν πολύ της μόδας, αλλά δεν τα κατάφερε, καθώς δεν άντεχε να κατεβάζει τον καπνό!

Αν και ο Ηρακλής Πουαρό είναι ένας ήρωας που εκείνη δημιούργησε, την εικόνα του την εμπνεύστηκε από έναν άνδρα που είχε δει μια φορά στο λεωφορείο. Η δημοτικότητα του εκκεντρικού Βέλγου ήταν τόση που όταν η Κρίστι αποφάσισε να τον σκοτώσει, γιατί όπως είχε παραδεχτεί δεν τον συμπαθούσε ιδιαιτέρως, οι θαυμαστές της δυσανασχέτησαν. Όταν τελικά ο Πουαρό «πέθανε» το 1975, οι Νew York Times τον ανέφεραν στη στήλη με τους θανάτους.

Το δεύτερο βιβλίο της (Η Δολοφονία του Ρότζερ Ακρόυντ) που κυκλοφόρησε το 1926 βρέθηκε στην κορυφή του πίνακα πωλήσεων. Εκείνη όμως αρνιόταν πεισματικά να βάλει μια φωτογραφία της στο πίσω μέρος του βιβλίου όπως συνήθιζαν οι συγγραφείς, καθώς ήθελε να αποφύγει τη δημοσιότητα. Παρόλα αυτά τις άρεσε να βγάζει φωτογραφίες από τα ταξίδια της.

Την ίδια χρονιά, ο Άρτσι τής ζήτησε διαζύγιο, δηλώνοντας ερωτευμένος με μια οικογενειακή τους φίλη και η μητέρα της πέθανε. Αυτά τα δύο γεγονότα επηρέασαν ψυχολογικά την Κρίστι, η οποία εξαφανίστηκε για έντεκα μέρες. Κανείς ποτέ δεν έμαθε πού βρισκόταν και τι έκανε, αν και τα κουτσομπολιά έδιναν κι έπαιρναν, ενώ πλήθος θαυμαστών της συμμετείχαν εθελοντικά στις έρευνες για την ανεύρεσή της. Άλλοι έλεγαν ότι είχε δεσμό με μια γυναίκα, άλλοι ότι απλώς έκλεψε λίγο χρόνο για τον εαυτό της κι επισκέφτηκε ένα σπα για να ξεκουραστεί, ενώ η οικογένειά της θεωρούσε ότι είχε πάθει κάποιο είδος αμνησιακού επεισοδίου. Εκείνη όμως μέχρι τέλους δεν αποκάλυψε ποτέ σε κανέναν τι συνέβη τότε. Κι αυτή η εξαφάνιση αποτελεί ίσως το μοναδικό αίνιγμα της μεγάλης κυρίας του μυστηρίου που δεν λύθηκε ποτέ. Ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που πρόδωσε τον όρκο που είχε δώσει στο London Detection Club, σύμφωνα με τον οποίο δεν μπορούσε να μην αποκαλύψει ζωτικά στοιχεία κάποιας υπόθεσης στους αναγνώστες. Μάλιστα στη συγκεκριμένη λέσχη υπήρξε και πρόεδρος, όμως ποτέ δεν έδωσε καμιά ομιλία, όπως είχε η ίδια ζητήσει.

Το 1930 παντρεύτηκε έναν αρχαιολόγο, τον σερ Μαξ Μάλοουαν, τον οποίο συνόδευε στις αποστολές του στη Μέση Ανατολή, όπου κι εξελίχθηκαν πολλά από τα μυθιστορήματά της. Εκεί δημιουργήθηκε και η Μις Μαρπλ, μία από τις πιο αγαπημένες της ηρωίδες. Η Κρίστι άλλωστε λάτρευε την αρχαιολογία και συχνά βοηθούσε στις ανασκαφές.

Πέρα από αναγνωρισμένη συγγραφέας, ήταν και πολυγραφότατη -είχε μάλιστα υποσχεθεί στον εαυτό της να ολοκληρώνει τρία βιβλίο τον χρόνο. Όμως δεν έγραψε μόνο αστυνομικά, αλλά και έξι ρομαντικές νουβέλες με το ψευδώνυμο Μαίρη Γουέστμακοτ. Μαίρη άλλωστε ήταν το μεσαίο της όνομα, ενώ το Γουέστμακοτ ήταν το επίθετο που είχαν κάποιοι συγγενείς της.

Μετά από τον Β΄ Παγκόσμιο και εξαιτίας του βιβλίου Ν ή Μ που αναφέρεται σε δυο Βρετανούς πράκτορες, την ανέκριναν οι μυστικές υπηρεσίες της χώρας ως πιθανή κατάσκοπο.

Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, άρχισε να ασχολείται και με τη συγγραφή θεατρικών έργων. Η Ποντικοπαγίδα, μάλιστα είναι το θεατρικό, με τις περισσότερες παραστάσεις στη Βρετανία που παίζεται ανελλιπώς από το 1952 μέχρι σήμερα. Με αυτό, κέρδισε το προσωνύμιο «Βασίλισσα του Εγκλήματος», ενώ τη δεκαετία του ’70 της απονεμήθηκε και ο τίτλος της Dame από την ίδια τη Βασίλισσα.

Τα τελευταία χρόνια περνούσε τον καιρό της μαζί με στους αγαπημένους της και η τελευταία της δημόσια εμφάνιση έγινε το 1974, στην κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου Έγκλημα στο Όριεντ Εξπρές. Αν και σε γενικές γραμμές η ταινία της άρεσε, παραπονέθηκε επειδή το μουστάκι του Ηρακλή Πουαρό δεν ήταν τόσο «πλούσιο», όσο το φανταζόταν.

Πέθανε από φυσικά αίτια στις 12 Ιανουαρίου του 1976, αφήνοντας μια τεράστια κληρονομιά στην αστυνομική λογοτεχνία κι έχοντας πουλήσει περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως, γεγονός που της έδωσε και μια θέση στο Βιβλίο Γκίνες ως τη συγγραφέα με τις περισσότερες πωλήσεις όλων των εποχών. Το βράδυ που «έφυγε» όλα τα θέατρα του West End άναψαν προς τιμή της τα φώτα τους…

O αγαπημένος μας Μικρός Νικόλας «γράφει» ένα ξεκαρδιστικό κείμενο για την επιστροφή στο σχολείο!

«Σήμερα επιστρέψαμε στο σχολείο. Πριν, έπρεπε να μείνουμε σπίτι για τον κορονοϊό και επειδή έλεγε κάτι παράξενα πράγματα στην τηλεόραση, κάθε απόγευμα, ένας ευγενικός κύριος με γυαλάκια κι ένας άλλος αξύριστος και θυμωμένος. Και οι δυο έλεγαν ότι τα παιδιά μεταδίδουν την νόσο πολύ. Αλλά ο κύριος με τα γυαλιά είπε ότι δεν κολλάμε τώρα, εκτός από τον Κλοταίρ που η μαμά του έχει παρένθεση για νόσημα ή κάτι τέτοιο, τελοσπάντων, και είναι επικίνδυνο και θα στείλει μια δήλωση ο μπαμπάς του και θα τη γλιτώσει.

Αλλά και στο Webex, στην καραντίνα, πάλι τη γλίτωνε και δεν έμπαινε, ενώ όλοι οι άλλοι κάναμε μάθημα στο τάμπλετ και στο κομπιούτερ, κάθε μέρα. Στην αυλή είχε πολλή πλάκα. Δεν μπορούμε να παίζουμε ούτε κυνηγητό, ούτε κρυφτό, ούτε αμπάριζα. Ο Μαιξάν φορούσε μια αστεία μάσκα με μία βαλβίδα, η Μαρί φορούσε κίτρινα γάντια που της ήταν μεγάλα και ο Ζοφρουά έριχνε αντισηπτικό σπρέι σε όποιον τον πλησίαζε. Ο Ρούφους είπε στον Μαιξάν ότι μοιάζει με πίθηκο με τη μάσκα που φοράει. Ο Μαιξάν τον ρώτησε αν ήθελε ο πίθηκος να του ρίξει μια σφαλιάρα στα μούτρα να μάθει. Και τότε ο Ρούφους του είπε ότι δεν μπορεί να του ρίξει σφαλιάρα λόγω της κοινωνικής απόστασης.

Μετά ήρθε η δασκάλα μας και μας πήρε στην τάξη. Εκεί μας τα εξήγησε όλα. Πώς πρέπει να προσέχουμε για να μην κολλήσουμε και κολλήσουμε και τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας. Όλοι πλύναμε τα χέρια με αντισηπτικό, πάλι, εκτός από τη Μαρί που δεν ήθελε να βγάλει τα μεγάλα κίτρινα γάντια της. Ο Ζοφρουά άρχισε να φωνάζει ότι τα δάκρυα της Ζενεβιέβ είναι μολυσμένα και θα τον κολλήσει με ιό και ήθελε να βγει έξω. Η Ζενεβιέβ έκλαιγε γιατί φοβόταν να μην πεθάνει. Η κυρία της είπε πως δεν πρόκειται να πεθάνει κανείς, γιατί τα παιδιά δεν πεθαίνουν και πως δεν θα μας αφήσει να βγούμε έξω, έτσι κι αλλιώς. Τότε ο Εντ είπε, ότι ο μπαμπάς του είπε, πως τα παιδιά δεν πεθαίνουν. Και ότι ο μπαμπάς του, λέει, πως αυτές οι ιστορίες με τον ιό ήταν μια δικαιολογία για τους δασκάλους να μην δουλέψουν, όχι ότι κάνουν και καμία σπουδαία δουλειά, και πως δεν τον άντεχε άλλο στο σπίτι και δεν έβλεπε την ώρα, ο μπαμπάς του, να ανοίξουν τα σχολεία.

Η κυρία τότε έκανε έναν παράξενο μορφασμό και είπε στον Εντ να πει ευχαριστώ στο μπαμπά του για τα καλά του λόγια κι ο Εντ είπε παρακαλώ. Τότε ήταν που η Λουιζέτ άρχισε να κλαίει γιατί η γιαγιά της πέθανε και ο κορονοϊός σκοτώνει γιαγιάδες. Και η κυρία στεναχωρήθηκε πολύ που δεν ήξερε ότι η γιαγιά της Λουιζέτ πέθανε από τον ιό. Αλλά η Λουιζέτ εξήγησε πώς η γιαγιά της είχε πεθάνει πριν από πολλά χρόνια, αλλά ήταν λυπημένη έτσι κι αλλιώς.

Και ξαφνικά ο Ζοφρουά έριξε αλκοολούχο τζελ στα μάτια του Ανιάν που ξαφνικά άρχισε να ουρλιάζει και να λέει πως δεν τον αγαπάει κανένας και πως θέλει να πεθάνει. Ο Ζοφρουά του είπε ότι τώρα ο Ανιάν δεν κινδυνεύει να πεθάνει αν ο ιός πάει να μπει από τα μάτια του. Τότε η δασκάλα κατάσχεσε το αλκοολούχο τζελ του Ζοφρουά και ο Ζοακίμ είπε ότι η μαμά του πιστεύει πώς, έτσι κι αλλιώς, το αλκοόλ έχει καταστρέψει σπίτια, σαν του θείου του του Μπερτράν που χώρισε με την θεία Ζορζέτ. Παρατήρησα ότι το φρύδι της δασκάλας άρχισε να χορεύει περίεργα, όταν μας είπε ότι μπορούμε να ανοίξουμε να φάμε το κολατσιό μας. Αλλά ο Αλσέστ άρχισε να βρίζει, γιατί η μαμά του του είχε βάλει μόνο δύο κρουασάν αντί για τρία. Και ο Κλοταίρ άρχισε να φωνάζει ότι το τοστάκι του ακούμπησε το θρανίο που το είχε αγγίξει πριν το μολυσμένο κρουασάν του Αλσέστ και ο Ανιάν άρχισε να ουρλιάζει πάλι, γιατί φοβόταν ότι τώρα θα πεθάνουν όλοι από κορονοϊό!

Και τότε ήταν που η δασκάλα σηκώθηκε, όρθια, κατάλευκη, με κατακόκκινα μάγουλα (σας έχω πει ότι η δασκάλα μας είναι πολύ όμορφη όταν θυμώνει;) και άρχισε να φωνάζει πως κανείς δεν πρόκειται να πεθάνει και πόσες φορές πρέπει να το επαναλάβει! Μας έβγαλε διάλειμμα και εκείνη πήγε για καφέ. Ο Ρούφους είπε ότι δεν είναι σίγουρος αλλά πιστεύει πως η δασκάλα είναι φορέας…».

Διδασκαλία με μάσκα. Συμβουλές για εκπαιδευτικούς...

Καθώς η σχολική και ακαδημαϊκή χρονιά στην COVID-19 εποχή ξεκινάει, η εκπαιδευτική διαδικασία αποκτά ιδιαιτερότητες και δυσκολίες. Εκπαιδευτικοί και μαθητές καλούνται να επικοινωνήσουν με χρήση μάσκας και σε αποστάσεις, σε αίθουσες με ανοικτά παράθυρα (που σημαίνει περισσότερο θόρυβο σε χώρους με ανεπαρκή ήδη ηχορρύθμιση).

Για τους εκπαιδευτικούς ως επαγγελματίες φωνής αποτελεί μεγαλύτερη πρόκληση η αποτελεσματική διδασκαλία καθώς:

- ανησυχούν πως θα ακούν και θα ακούγονται.

- πως δε θα κουράζονται.

- πως θα προστατευτούν από τραυματισμούς και δε θα «βλάψουν τη φωνή τους».

- πως θα μετατρέψουν το μάθημα σε μια δυνατόν ευχάριστη και μη στρεσογόνο διαδικασία.

 

Ακολουθούν μερικές χρήσιμες συμβουλές

Άρθρωση - ρυθμός λόγου - αναπνοή:

- H χρήση μάσκας μπορεί να μειώσει την ένταση της φωνής. Η λύση δεν είναι πάντα να μιλήσετε πιο δυνατά (ειδικά να φωνάζετε).

- Προσπαθήσετε να μιλάτε πιο αργά. Κάντε πιο συχνές παύσεις και διαχωρίστε όσον το δυνατόν την ύλη σε μικρότερες ενότητες.

- Προσπαθήστε να αρθρώνετε κάθε λέξη (αυτό από μόνο του θα οδηγήσει σε πιο αργό ρυθμό ομιλίας).

- Κάντε εντονότερες κινήσεις των χειλέων - γλώσσας - κάτω γνάθου:

α. Ανοίγετε περισσότερο το στόμα.

- Αναπνέετε συχνά πριν από κάθε μεγάλη φράση, κάνετε χρήση της «διαφραγματικής στήριξης» κατά τη φώνηση.

 

Στάση σώματος - μη λεκτική επικοινωνία:

- Κατευθύνετε τη φωνή σας προς το κέντρο και το τέλος της αίθουσας - κρατήστε το σαγόνι με ελαφριά κλήση προς τα πάνω.

- Αποφεύγετε να μιλάτε όταν βρίσκεστε με την πλάτη στους μαθητές (γράφετε στον πίνακα).

- Ενισχύετε τη μη λεκτική επικοινωνία:

α. Χρησιμοποιείστε το σώμα και τα χέρια σας.

β. Υπερβάλλετε στις εκφράσεις του προσώπου (π.χ. «γελάστε με τα μάτια»).

- Σε μικρότερες ηλικίες χρησιμοποιείστε άλλα μέσα για να κερδίσετε την προσοχή (π.χ. χρησιμοποιείστε ένα κουδούνι, χτυπήστε τα χέρια σας).

 

Προστασία φωνής - συμπληρωματικά μέσα:

- Κάντε χρήση οπτικοακουστικών μέσων.

- Εναλλάσσετε την παράδοση σε μη λεκτικές δραστηριότητες.

- Εφόσον είναι διαθέσιμο, ειδικά εκπαιδευτικοί με κάποια πάθηση φωνής, χρησιμοποιείστε ακουστική ενίσχυση (μικρόφωνο).

- Ενθαρρύνετε μικρά διαλείμματα για να ενυδατώνεστε εσείς και οι μαθητές.

- Κάντε τα παιδιά συμμάχους σας.

- Θέσετε από την αρχή τους νέους κανόνες, δίνοντας έμφαση ότι κατανοείτε πλήρως τις νέες συνθήκες και τα συναισθήματα που προκύπτουν. Εξάλλου συμπάσχετε και μοιράζεστε την ίδια εμπειρία. Επιβεβαιώστε τους ότι προσπαθείτε για το καλύτερο.

- Δείξτε και στα παιδιά τους τρόπους για να επικοινωνούν καλύτερα στην τάξη με την μάσκα!

Thomas S. Eliot

Burnt Norton I

Χρόνος παρών και χρόνος παρελθών
Ίσως και οι δυο παρόντες είναι εις χρόνο μέλλοντα
Κι ο μέλλων χρόνος έγκλειστος εις χρόνο παρελθόντα.
Εάν ο χρόνος όλος είν’ αιωνίως παρών
Όλος ο χρόνος είναι αλύτρωτος.
Ό,τι μπορούσε να ήταν είναι αφαίρεση
Μένοντας μια διαρκής δυνατότης
Μονάχα σ’ έναν κόσμο εικασιών.
Ό,τι μπορούσε να ήταν και ό,τι έγινε
Στοχεύουν σ’ ένα τέλος που είναι πάντοτε παρόν.
Πατήματα αντηχούν μέσα στην μνήμη
Κάτω στο μονοπάτι που δεν πήραμε
Κατά την θύρα που ποτέ μας δεν ανοίξαμε
Προς τον ροδόκηπο. Οι λέξεις μου αντηχούν
Έτσι στο μυαλό σου.
Αλλά για ποιό σκοπό
Ταράζοντας την σκόνη σ’ ένα κύπελλο με ροδοπέταλα
Δεν ξέρω.
Αντίλαλοι άλλοι
Τον κήπο κατοικούν. Θ’ ακολουθήσουμε;
Γρήγορα είπε το πουλί, βρέστε τους, βρέστε τους,
Γύρω στην γωνιά. Μέσω της πρώτης πύλης,
Στον πρώτο κόσμο μας, θ’ ακολουθήσουμε
Την παραπλάνηση της κίχλης; Στον πρώτο κόσμο μας.
Εκεί ήταν αυτοί, αξιοπρεπείς, αθέατοι,
Κινούμενοι χωρίς βιασύνη πάνω απ’ τα φύλλα τα νεκρά,
Στη ζέστη του φθινόπωρου μέσ’ απ’ το τρέμουλο του αέρα,
Και το πουλί κελάηδησε σ’ απόκριση προς
Την ανήκουστη την μουσική κρυμμένη μες στην λόχμη,
Και διεσταυρώθ’ η αθέατη σπίθα-ματιού διότι τα ρόδα
Είχαν την όψη λουλουδιών που τα ποθούσαν.
Εκεί φιλοξενούμενοί μας ήταν, δεκτοί και παραδέκτες.
Έτσι κινήσαμε, κι αυτοί μαζί, στο ίδιο σχέδιο,
Απ’ το άδειο μονοπάτι, στον κύκλο της πρασιάς,
Να δούμε κάτω μες στην στραγγισμένη στέρνα.
Στέρνα στεγνή, στεγνό τσιμέντο καστανό στην άκρη,
Και η στέρνα ήταν γεμάτη με νερό από ηλιόφως,
Κ’ ήσυχα, ήσυχα σηκώθηκε ο λωτός,
Η επιφάνεια έλαμψε απ’ την καρδιά του φωτός,
Και ήταν πίσω μας καθρεπτισμένοι μες στην στέρνα.
Τότ’ ένα νέφος πέρασε και η στέρνα ήταν άδεια.
Φύγε, είπε το πουλί διότι τα φύλλα ήταν γεμάτα με παιδιά,
Παράφορα κρυμμένα, πνίγοντας γέλιο.
Φύγετε, φύγε, φύγε, είπε το πουλί: Το ανθρώπινο είδος
Δεν μπορεί ν’ αντέξει και πολλή πραγματικότητα.
Χρόνος παρελθών και χρόνος μέλλων
Ό,τι μπορούσε να είχε γίνει κι ό,τι απέγινε
Στοχεύουν σ’ ένα τέλος, πού είναι πάντοτε παρόν.

Σελεστέν Φρενέ

Ο Σελεστέν Φρενέ (1896-1966) ήταν διακεκριμένος Γάλλος παιδαγωγός και εκπαιδευτικός μεταρρυθμιστής.

Αρχικά στο Bar-sur-Loup και έπειτα στην Βανς, ανέπτυξε με την βοήθεια της συζύγου του Ελίζ Φρενέ, και σε συνεργασία με ένα δίκτυο εκπαιδευτών, μια σειρά παιδαγωγικών τεχνικών που βασιζόταν στην ελεύθερη έκφραση των παιδιών: ελεύθερο κείμενο, ελεύθερο σχέδιο, εσωτερική αλληλογραφία, τυπογραφία και σχολική εφημερίδα, έρευνα, συνάντηση μεταξύ συνεργατών κ.ά. Ένας αφοσιωμένος αγωνιστής, πολιτικός και συνδικαλιστής, σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από έντονες ιδεολογικές συγκρούσεις, ο Φρενέ θεωρεί την εκπαίδευση ως μέσο προόδου και πολιτικής και αστικής χειραφέτησης.

Το όνομά του συνδέεται στενά με την παιδαγωγική Φρενέ, η οποία εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα, ειδικά μέσω του κινήματος του Μοντέρνου Σχολείου. Αν και ορισμένες τεχνικές που αναπτύχθηκαν από τον Φρενέ έχουν διεισδύσει στο εκπαιδευτικό σύστημα, έχουν την ίδια στιγμή εμπνεύσει μια θεσμική παιδαγωγική και πιο φιλελεύθερες προσεγγίσεις. Η σχολή Φρενέ στην Βανς, που έγινε κρατική το 1991, αποτελεί κληρονομιά της UNESCO.

Οι σταθερές που αναφέρονται παρακάτω αποτελούν μόνο ένα μέρος, ένα είδος περίληψης του παιδαγωγικού έργου του Φρενέ:

1. Το παιδί έχει την ίδια φύση με εμάς [τους ενήλικες].

2. Το να είσαι μεγαλύτερος σε ηλικία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είσαι και ανώτερος από τους άλλους.

3. Η ακαδημαϊκή συμπεριφορά ενός παιδιού είναι συνάρτηση της παιδείας, της υγείας και της φυσιολογικής κατάστασής του.

4. Σε κανέναν -ούτε στο παιδί ούτε στον ενήλικα- δεν αρέσει να διοικείται από την εξουσία.

5. Σε κανέναν δεν αρέσει να ευθυγραμμίζεται επειδή το να ευθυγραμμίζεται κάποιος σημαίνει ότι υπακούει παθητικά σε μια εξωτερική εξουσία.

6. Σε κανέναν δεν αρέσει να τον αναγκάζουν να κάνει κάποια δουλειά, ακόμα και αν αυτή η δουλειά δεν τον ενοχλεί ιδιαίτερα.

7. Όλοι θέλουν να επιλέξουν το επάγγελμα που θα ασκήσουν, ακόμα και αν η επιλογή τους δεν είναι συμφέρουσα.

8. Σε κανέναν δεν αρέσει να μετακινείται άσκοπα, να ενεργεί σαν ρομπότ, δηλαδή να κάνει πράξεις και να λυγίζει σε σκέψεις, οι οποίες προβλέπουν την χρήση μηχανισμών στις οποίες ο μαθητής δεν συμμετέχει.

9. Εμείς [οι δάσκαλοι] πρέπει να παρακινούμε τους μαθητές προς την εργασία.

10. Δεν υφίσταται πλέον σχολαστικισμός.

α. Όλοι θέλουν να πετύχουν. Η αποτυχία είναι ανασταλτική και καταστροφική για την πρόοδο και τον ενθουσιασμό.

β. Δεν πρόκειται για παιχνίδια που θεωρούνται φυσιολογικά για το παιδί αλλά για δουλειά.

11. Η φυσιολογική πορεία της απόκτησης της γνώσης δεν είναι η παρατήρηση, η εξήγηση και η επίδειξη -η βασική διαδικασία του σχολείου- αλλά η πειραματική δοκιμή και το σφάλμα, μια φυσική και καθολική διαδικασία.

12. Η απομνημόνευση, με την οποία ασχολείται το σχολείο στις περισσότερες περιπτώσεις, εφαρμόζεται και θεωρείται πολύτιμη όταν πραγματοποιείται προς όφελος της ζωής.

13. Η απόκτηση της γνώσης δεν λαμβάνει χώρα, όπως πιστεύεται μερικές φορές, με την μελέτη των κανόνων και των νόμων αλλά με την εμπειρία. Το να μελετήσουμε τους κανόνες και τους νόμους στην γλώσσα, στην τέχνη, στα μαθηματικά και στην επιστήμη είναι το ίδιο με το να τοποθετήσουμε ένα καρότσι μπροστά σε ένα άλογο.

14. Η νοημοσύνη δεν είναι, όπως διδάσκει ο σχολαστικισμός, μια συγκεκριμένη σχολή που λειτουργεί ως κλειστό κύκλωμα, ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα ζωτικά στοιχεία του ατόμου.

15. Το σχολείο καλλιεργεί μόνο μια αφηρημένη μορφή νοημοσύνης, η οποία λειτουργεί έξω από την ζωντανή πραγματικότητα, μέσω των λέξεων και των ιδεών που εμφυτεύονται μέσω της απομνημόνευσης.

16. Στο παιδί δεν αρέσει να ακούει ένα μάθημα με την μορφή της παπαγαλίας.

17. Το παιδί δεν κουράζεται όταν κάνει εργασίες που ευθυγραμμίζονται με την ζωή του, έργο που θεωρείται λειτουργικό για το ίδιο το παιδί.

18. Σε κανέναν, ούτε στο παιδί ούτε στον ενήλικα, δεν αρέσει ο έλεγχος και η τιμωρία, τα οποία θεωρούνται πάντοτε μια επίθεση απέναντι στην αξιοπρέπειά τους, ειδικά όταν ασκούνται δημοσίως.

19. Η βαθμολογία και η κατάταξη των μαθητών αποτελούν ένα λάθος.

20. Μιλήστε όσο το δυνατόν λιγότερο.

21. Στο παιδί δεν αρέσει να εργάζεται όπως το κοπάδι, όπου το άτομο πρέπει να εργάζεται μηχανικά σαν ρομπότ. Αγαπά την ατομική ή την ομαδική εργασία στα πλαίσια μιας κοινότητας συνεργασίας.

22. Η τάξη και η πειθαρχία είναι απαραίτητα στην τάξη.

23. Η σχολική τιμωρία αποτελεί ένα λάθος. Είναι ταπεινωτικές για όλους και ποτέ δεν επιτυγχάνουν τον επιθυμητό στόχο. Στην καλύτερη περίπτωση, αποτελούν την έσχατη λύση.

24. Η ζωή του νέου σχολείου προϋποθέτει την συνεργασία μεταξύ των σχολείων, δηλαδή τη διαχείριση από τους χρήστες της, συμπεριλαμβανομένου του εκπαιδευτή, την διαχείριση της σχολικής ζωής και την διαχείριση της σχολικής εργασίας.

25. Η πολυκοσμία στην τάξη αποτελεί πάντα ένα παιδαγωγικό λάθος.

26. Ο σχεδιασμός των μεγάλων σχολικών συγκροτημάτων έχει ως αποτέλεσμα την ανωνυμία των εκπαιδευτικών και των μαθητών. Συνεπώς αποτελεί σφάλμα και εμπόδιο.

27. Η δημοκρατία του αύριο προετοιμάζεται από την δημοκρατία στο σχολείο. Ένα αυταρχικό καθεστώς στο σχολείο δεν μπορεί να διαμορφώνει δημοκρατικούς πολίτες.

28. Κάθε άνθρωπος μπορεί να εκπαιδεύσει μόνο με αξιοπρέπεια. Το να σέβεσαι τους μαθητές, οι οποίοι πρέπει να σέβονται τους δασκάλους τους, είναι μια από τις πρώτες προϋποθέσεις για την σωστή λειτουργία του σχολείου.

29. Η αντίθεση απέναντι στην παιδαγωγική αντίδραση είναι επίσης μια σταθερά την οποία πρέπει να υπολογίζουμε, εκτός αν είμαστε σε θέση να αποφύγουμε ή να διορθώσουμε τον εαυτό μας.

30. Υπάρχει μια σταθερά που δικαιολογεί τις προσπάθειες και τα λάθη μας και πιστοποιεί τις πράξεις μας: είναι η αισιόδοξη ελπίδα απέναντι στην ζωή.

Κωστής Παλαμάς

 Η Ευτυχία

Καθόμαστε σαν πάντα οι δύο

βράδυ στο σπίτι· αντικρινά της

εγώ γειρμένος στο βιβλίο,

σκυμμένη εκείνη στη δουλειά της.

 

Και το βιβλίο ήτανε στίχοι,

ψυχή από λάμψη και αρμονία·

έτσι εκεί τ’ άνοιξα στην τύχη,

και νά τί διάβασα:

                             «Ευτυχία!

 

Λουλούδι, σε ποιά χώρ’ ανθίζεις,

σε ποιό γιαλό, μαργαριτάρι;

Αστέρι, ποιές μεριές φωτίζεις,

και ποιές καρδιές, ουράνια χάρη;

 

Πού, Χερουβείμ, φτερά διπλώνεις;

Νεράιδα, πού δροσολογιέσαι;

Είσαι διαμάντι και δε λιώνεις

ή καταχνιά είσαι και σκορπιέσαι;

 

Άδης, παράδεισος σε κρύβει;

στον κόσμον ή στην ερημία,

μες σε παλάτι ή σε καλύβι,

πες μου, πού βρίσκεσ’, Ευτυχία;»

 

Δίχως τα μάτια απ’ τη δουλειά της

να τα σηκώσει, εδώ! αποκρίθη·

τρεμουλιαστή με τη λαλιά της

μια μουσική στο σπίτι εχύθη.

 

Κι ένα καρδιόχτυπο με πιάνει,

κι αμίλητη λαχτάρα αιφνίδια,

γιατί πως άκουσα μου εφάνη

    την Ευτυχία, την ίδια.

Η ευαισθησία

Τον αληθινό άνθρωπο δεν μπορούμε να τον εννοήσουμε παρά οπλισμένο με ευαισθησία, κυριολεκτικά θωρακισμένο από αυτή. Και λέμε πως ένας άνθρωπος είναι ευαίσθητος, όταν διατηρεί ακέραια και ατραυμάτιστα τα πνευματικά του ανακλαστικά. Όταν δέχεται και αποδίδει, μένει ανοιχτός, έτοιμος να δονηθεί από τους ερεθισμούς που έρχονται ως τον βαθύτερο εαυτό του από πρόσωπα και πράγματα, ικανός ν’ αποδώσει τους ερεθισμούς, δηλαδή, να τους διοχετεύσει μέσα στη ζωή του.

Για τον ευαίσθητο άνθρωπο η ζωή παύει να είναι επίπεδη. Αντίθετα, βαθαίνει, τα συμβάντα αποκτούν ένα νόημα καινούριο, πιστότερο στην αληθινή τους ουσία και φύση και ο άνθρωπος προβάλλεται ως ένα διαρκές παρόν, ανεξερεύνητο θαύμα. Η ευαισθησία σε αξιώνει να βλέπεις μέσα στον άλλο την ψυχή και μ’ αυτή να συνδέεσαι, αυτή ν’ αγαπάς. Σε καιρούς που δεν πλεονάζει η κακία, η ευαισθησία είναι σύνδεσμος κοινωνικός, στοιχείο απαραίτητο για τη βαθύτερη επαφή και σύνδεση των ανθρώπων. […]

Ο κόσμος όμως σήμερα είναι γεμάτος από ανθρώπους κούφιους, πέτρινους, φαντάσματα εφιαλτικής ώρας, νευρόσπαστα¹ ομοιογενή που μασουλούν την τροφή, περπατούν, συζητούν, έχουν και κάποια «πνευματικά» ενδιαφέροντα […].

Υπάρχουν, βέβαια, ακόμη οι τρυφεροί κι ευαίσθητοι άνθρωποι. Αλλά είναι άπραγοι, με χέρια σαπισμένα, με καρδιά που υποφέρει αλλά δεν γνωρίζει να πρακτικοποιεί τον πόνο της. Αισθάνονται, μαντεύουν, αλλά διστάζουν, η δύναμη έχει παγώσει, έχει ακινητήσει μέσα τους.

Με τέτοιους ανθρώπους, όμως, ο κόσμος δεν μπορεί να πάει μπροστά, δεν μπορεί να σταθεί. Με σκληρούς, αδίστακτους κι ευαίσθητους άπραγους, το ανθρώπινο γένος εξανδραποδίζεται, η κοινωνία εκφυλίζεται, στην αρχή συμβιβάζεται, ύστερα  αναγορεύει τους ανάξιους ως οδηγούς της […].

Το αίτημά μας γίνεται πλέον σαφές: ζητούμε ευαίσθητους αλλά δυναμικούς ανθρώπους. Εκείνους που μπορούν να μετατρέψουν την ευαισθησία τους σε λυδία λίθο² που θα δοκιμάζει και θα κρίνει τα του κόσμου, μία ευαισθησία ακονισμένη, σίγουρη και σταθερή στην αντίδρασή της. Αυτοί θα μπορέσουν να σταθούν αντίθετοι, αντιμέτωποι στο πηχτό ρεύμα των σκιών, των κούφιων και αναίσθητων ανθρώπων, των αναποφάσιστων. Το ρεύμα, βέβαια, θα τους υπερκεράσει, θα τους αφήσει, αλλά η ζωή δεν θ’ ανθίσει εκεί που πηγαίνει το τυφλό, βουβό, παράφρονο πλήθος. Η ζωή θ’ ανθίσει εκεί που θα σταθούν όρθιοι κι ακλόνητοι, με τα δυο πόδια τους γερά στυλωμένα στο χώμα, με το βλέμμα προς τον ουρανό, οι λίγοι, ευαίσθητοι και δυνατοί άνθρωποι.

Τσιρόπουλος Κ., Δοκίμια Ευθύνης, 3η έκδοση,

Εκδόσεις Αστήρ, Αθήνα, 1986

¹ νευρόσπαστο = μαριονέτα, (εδώ) ο άνθρωπος που ενεργεί χωρίς δική του βούληση, αλλά με την υπόδειξη ή την πίεση άλλων.

² λυδία λίθος = μεταφορική χρήση της έκφρασης που δηλώνει την καθοριστική ιδιότητα με την οποία ελέγχεται η αξία κάποιου.

Αλκυόνη Παπαδάκη

Τα χρώματα

- Τι χρώμα έχει η λύπη; Ρώτησε το αστέρι την κερασιά και παραπάτησε στο ξέφτι κάποιου σύννεφου που περνούσε βιαστικά. Δεν άκουσες; Σε ρώτησα, τι χρώμα έχει η λύπη;

- Έχει το χρώμα που παίρνει η θάλασσα την ώρα που γέρνει ο ήλιος στη αγκαλιά της. Ένα βαθύ άγριο μπλε.

- Τι χρώμα έχουν τα όνειρα;

- Τα όνειρα; Τα όνειρα έχουν το χρώμα του δειλινού.

- Τι χρώμα έχει η χαρά;

- Το χρώμα του μεσημεριού αστεράκι μου.

- Και η μοναξιά;

- Η μοναξιά έχει χρώμα μενεξελί.

- Τι όμορφα που είναι τα χρώματα! Θα σου χαρίσω ένα ουράνιο τόξο, να το ρίχνεις επάνω σου όταν κρυώνεις.

- Το αστέρι έκλεισε τα μάτια του και ακούμπησε στο φράκτη. Έμεινε κάμποσο εκεί και ξεκουράστηκε.

- Και η αγάπη; Ξέχασα να σε ρωτήσω, τι χρώμα έχει η αγάπη;

- …Το χρώμα που έχουν τα μάτια του Θεού, απάντησε το δέντρο.

- Τι χρώμα έχει ο έρωτας;

- Ο έρωτας έχει το χρώμα του φεγγαριού, όταν είναι πανσέληνος.

- Έτσι ε; Ο έρωτας έχει το χρώμα του φεγγαριού, είπε τo αστέρι… Κοίταξε μακριά στο κενό… Και δάκρυσε…

Αλκυόνη Παπαδάκη

 Ρίσκο 

Είσαι για ένα ταξίδι στ’ ανοιχτά;
Είσαι για ένα ρίσκο;
Θέλω να μου υποσχεθείς
πως δε θα πάρεις
μετεωρολογικό δελτίο.
Πως δε θα ’χεις μαζί σου
προμήθειες και αποσκευές.
Πως δε θα γεμίσεις
το πλεούμενο με σωσίβια.
Θα δέσουμε την άγκυρά μας
στα φτερά των γλάρων.
Και θα ορίσουμε τιμονιέρη μας
το πιο τρελό δελφίνι.
Θα σου χαρίσω
όλο το γαλάζιο του πελάγου.
Όλο το χρυσαφί του ήλιου.
Όλο το ροζ του δειλινού.
Να ’χεις χρώματα πολλά
να βάφεις τους πόθους και τις σκέψεις σου.
Θα γεμίσω τ’ αμπάρι μας με όνειρα.
Να ’χεις πολλά.
Να μη φοβάσαι πως θα σου τελειώσουν.
Αν έχει λιακάδα θα απλώσουμε
τα δίχτυα της ζωής μας στην κουβέρτα
και θα μπαλώσουμε τις τρύπες
που μας άνοιξαν τα σκυλόψαρα.
Αν έχει βροχή θα βγάλουμε τη ψυχή μας
στ’ άλμπουρο να ξεπλυθεί.
Είσαι επιτέλους, για ένα ταξίδι στ’ ανοιχτά;
Για ένα ρίσκο;

Αλκυόνη Παπαδάκη

 Βαρκάρισσα της χίμαιρας

(απόσπασμα)

Να ονειρεύεσαι, μου έλεγε η μάνα μου που μ’ αγαπούσε και με ήξερε καλά.

Τα όνειρα, συνήθως, προδίδουν. Παραπλανούν. Καμιά φορά και σκοτώνουν.

Όμως, δεν γίνεται να ζεις χωρίς να ονειρεύεσαι. Δεν έχει νόημα. Δεν έχει ουσία.

Να ονειρεύεσαι!

Κοίτα μόνο να ’χεις σταμπάρει καλά την έξοδο κινδύνου από τα όνειρα σου. Τότε σώζεσαι.   

Και ποια είναι η έξοδος κινδύνου; Τίποτα δεν είναι στη ζωή το παν!

Έχει και παρακάτω... Έχει κι άλλο... προχώρα, λοιπόν, ξεκόλλα! Αυτή είναι η έξοδος κινδύνου!

Όταν ένας άνθρωπος έχει ενδώσει εντελώς στο πάθος του, είναι μάταιο να προσπαθείς να του αλλάξεις τακτική. Είναι όπως ακριβώς ο τζόγος. Όσο χάνεις, τόσο κολλάς. Έχει μια περίεργη γλύκα η αυτοκαταστροφή.

Ανήκει στα σκληρά ναρκωτικά.

Αν εθιστείς, μάλλον τελείωσες. Εκτός αν... αν πετύχεις στις καλές του το Θεό.

Συμβαίνει.

Εγώ τα είχα βρει μια χαρά με τη ζωή. Γίναμε κολλητάρια και τα περνούσαμε περίφημα.

Πήγαινα ως εκεί που μ’ έπαιρνε. Για να χαίρομαι.

Κι αν είχα κέφι, προχωρούσα ως εκεί που δε μ’ έπαιρνε. Για να μαθαίνω!

Μελισσάνθη

 Πιστεύω

Ἡ Ἀγάπη, μόνο, βαστάζει ὅλα τὰ φορτία.
Μπορῶ νὰ βαστάζω ὅλα τὰ φορτία.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι τὸ μέγα φορτίο!
Ἡ Ἀγάπη σηκώνει τὸ βάρος τ᾿ οὐρανοῦ.
Μπορῶ νὰ σηκώνω τὸ βάρος τ᾿ οὐρανοῦ.
Ἡ Ἀγάπη ὑπομένει τὰ μαρτύρια τῆς πυρᾶς.
Μπορῶ νὰ ὑπομένω τὰ μαρτύρια τῆς πυρᾶς.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ πυρά!
Ἡ Ἀγάπη πιστεύει στὴ ζωὴ καὶ στὸ θάνατο.
ἡ Ἀγάπη πιστεύει στὸ θαῦμα.
Μπορῶ νὰ πιστεύω στὴ ζωὴ καὶ στὸ θάνατο.
μπορῶ νὰ πιστεύω στὸ θαῦμα.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ἡ ζωὴ καὶ ὁ θάνατος!
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι τὸ θαῦμα!
Ἡ Ἀγάπη προσεύχεται κ᾿ ἐνεργεῖ.
ἡ Ἀγάπη ἀγρυπνεῖ.
Μπορῶ νὰ προσεύχωμαι καὶ νὰ ἐνεργῶ.
μπορῶ νὰ ἀγρυπνῶ.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι προσευχὴ καὶ πράξη!
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ἡ μυστικὴ ἀγρυπνία!
Ἡ Ἀγάπη κρατάει ὅλα τὰ χαμόγελα καὶ ὅλα τὰ δάκρυα.
Μπορῶ νὰ χαμογελῶ καὶ νὰ κλαίω ὅλα τὰ δάκρυα -
γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ἡ χαρούμενη θλίψη!
Ἡ Ἀγάπη δίνει τὸν ἄρτο καὶ τὸν οἶνο
ἐγγύηση γιὰ τὴν αἰωνιότητα.
Μπορῶ νὰ μεταλάβω τὸν ἄρτο καὶ τὸν oίvo
ἐγγύηση γιὰ τὴν αἰωνιότητα.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ὁ Μυστικὸς Δεῖπνος!
Κ᾿ ἡ μεγάλη ὑπόσχεση!
Ἡ Ἀγάπη ἔπλασε τὸν ἄνθρωπο.
ἡ Ἀγάπη ἐδώρησε τὸ φῶς.
Πιστεύω στὸν ἄνθρωπο.
πιστεύω στὴν Ἀγάπη.
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι τὸ φῶς καὶ ἡ δωρεά!
Γιατὶ ἡ Ἀγάπη εἶναι ὁ Ἄνθρωπος!

Μελισσάνθη (1907-1990): Φιλολογικὸ ψευδώνυμο της Ήβης Κούγια - Δασκαλάκη, ποιήτριας από την Αθήνα.

Βιβλία για διάβασμα στο Γυμνάσιο

1. Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη, Εμένα με νοιάζει, εκδ. Πατάκης.

2. Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη, Παιχνίδι χωρίς κανόνες, εκδ. Πατάκης.

3. Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Λάθος, κύριε Νόιγκερ!, εκδ. Πατάκης.

4. Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Σπίτι για πέντε, εκδ. Πατάκης.

5. Ζωρζ Σαρή, Νινέτ, εκδ. Πατάκης.

6. Ζωρζ Σαρή, Το ψέμα, εκδ. Πατάκης.

7. Ζωρζ Σαρή, Τα γενέθλια, εκδ. Πατάκης.

8. Ζωρζ Σαρή, Ο πόλεμος, η Μαρία και το αδέσποτο, εκδ. Πατάκης.

9. Άλκη Ζέη, Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, εκδ. Μεταίχμιο.

10. Άλκη Ζέη, Το καπλάνι της βιτρίνας, εκδ. Μεταίχμιο.

11. Άλκη Ζέη, Αρβυλάκια και Γόβες, εκδ. Μεταίχμιο.

12. Άλκη Ζέη, Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της, εκδ. Μεταίχμιο.

13. Τούλα Τίγκα, Η εποχή των υακίνθων, εκδ. Πατάκης.

14. Ευγενία Φακίνου, Αστραδενή, εκδ. Κέδρος.

15. Νίτσα Τζώρτζογλου, Τα σωφεράκια, εκδ. Πατάκης.

16. Έκτορος Μαλό, Χωρίς οικογένεια, εκδ. Πατάκης.

17. Ευγένιος Τριβιζάς, Η τελευταία μαύρη γάτα, εκδ. Μεταίχμιο.

18. Σοφία Παράσχου, Το παιδί της καρδιάς, εκδ. Καστανιώτης.

19. Γιολάντα Πατεράκη, Το ανθρωπάκι μου, εκδ. Καστανιώτης.

20. Έρνεστ Χεμινγουέι, Ο γέρος και η θάλασσα, εκδ. Καστανιώτης.

21. Richard Bach, Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον, εκδ. Διόπτρα.

22. Σπύρος Τσίρος, Γλάροι στη στεριά, εκδ. Κέδρος.

    23. Φρεντ Ούλμαν, Ξαναβρήκα το φίλο μου, εκδ. Πατάκης.

24. Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Το κοριτσάκι με τα σπίρτα, εκδ. Καστανιώτης.

25. Κάρολος Ντίκενς, Χριστουγεννιάτικες ιστορίες, εκδ. Νάρκισσος.

26. Κάρολος Ντίκενς, Όλιβερ Τουίστ, εκδ. Κέδρος.

27. Μαργαρίτα Λυμπεράκη, Τα ψάθινα καπέλα, εκδ. Καστανιώτης.

28. Στρατής Μυριβήλης, Η ζωή εν τάφω, εκδ. Εστία.

29. Ηλίας Βενέζης, Αιολική γη, εκδ. Εστία.

30. Διδώ Σωτηρίου, Ματωμένα χώματα, εκδ. Κέδρος.

Βιβλία για όσους αγαπούν τα Μαθηματικά

   1. Απόστολος Δοξιάδης, Ο θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ, εκδ. Καστανιώτη.

2. Ντένι Γκέτζ, Το θεώρημα του παπαγάλου, εκδ. Πόλις.

3. Μόρτεν Μπρασκ, Η τέλεια ζωή του Γουίλιαμ Σίντις, εκδ. Κέδρος.

4. Κάθριν Νέβιλ, Οχτώ, εκδ. Α. Α. Λιβάνη.

5. Τεύκρος Μιχαηλίδης, Ο Μέτοικος και η συμμετρία, εκδ. Πόλις.

6. Τεύκρος Μιχαηλίδης, Πυθαγόρεια εγκλήματα, εκδ. Πόλις.

7. Ian Stewart, Επιστολές σε μια νεαρή μαθηματικό, εκδ. Τραυλός.

8. John Derbyshire, Υπόθεση Ρίμαν, Η εμμονή με τους πρώτους αριθμούς, εκδ. Τραυλός.

9. M. B. W. Tent, Καρλ Φρίντριχ Γκάους, Ο Πρίγκιπας των Μαθηματικών, εκδ. Τραυλός.

10. Φίλιμπερτ Σογκτ, Οι άγριοι αριθμοί, εκδ. Πόλις.

11. Andrew Hodges, Από το 1 έως το 9 - η κρυφή ζωή των αριθμών, εκδ. Τραυλός.

12. Κλαρκ Στιούαρτ, KOSMO THRILLER Μια ημέρα δίχως χθες, εκδ. Τραυλός.