Κική Δημουλά: «Να τον αγαπάς τον εαυτό σου και να τον φροντίζεις»

Να τον αγαπάς τον εαυτό σου και να τον φροντίζεις. Και να φεύγεις από σχέσεις που σε έκαναν να νιώθεις λίγος, λίγη.

Να φεύγεις από σχέσεις και από ανθρώπους που δεν έδωσαν αγώνα για να σε κρατήσουν, από ανθρώπους που σε θεωρούσαν δεδομένο, δεδομένη στη ζωή τους. Από ανθρώπους που σε άφησαν να φύγεις και δεν διεκδίκησαν την αλλαγή.

Να φεύγεις. Να μην δραπετεύεις όμως. Γιατί αν δραπετεύσεις, κινδυνεύεις να ξαναγυρίσεις. Να φεύγεις με το κεφάλι ψηλά, με αξιοπρέπεια, γιατί δεν σου δίνουν αυτό που ποθείς.

Γιατί η σχέση πρέπει να είναι πόθος, πάθος, σεβασμός, έλξη, έρωτας και αγάπη. Και να μην φοβάται ο άλλος να δείχνει τα συναισθήματά του. Γιατί στη σχέση ο άλλος πρέπει να σου δείχνει ότι σε θέλει, όπως του δείχνεις και εσύ και όχι να μαντεύεις.

Και να αγαπάς. Εκείνον. Εκείνην. Αλλά να αγαπάς και τον εαυτό σου και να τον φροντίζεις. Να φεύγεις από σχέσεις που σε κάνουν να αμφισβητείς τον εαυτό σου.

Γιατί ο δρόμος για την αυτοεκτίμηση δύσκολα χτίζεται, εύκολα όμως γκρεμίζεται. Και ίσως χρειάζεται να φύγεις για να σε αναζητήσουν και να καταλάβουν ότι άξιζες να είσαι στη ζωή τους. Και αν δεν το κάνουν, δεν πειράζει. Και αν δεν το καταλάβουν, γιατί δεν θα μπορούν για τους δικούς τους λόγους, πάλι δεν πειράζει.

Πειράζει για εκείνους, όχι όμως για εσένα. Γιατί αυτό θα σημαίνει ότι εσύ πήρες την σωστή απόφαση. Σημαίνει ότι εσύ έφυγες από μία σχέση που ο άλλος δεν θα σε αντιμετώπιζε ποτέ όπως σου άξιζε.

Και εσύ. Εσύ πάντα θα έκανες υποχωρήσεις και εκείνος θα μάθαινε στις υποχωρήσεις σου και θα σου ζητούσε και άλλες, μέχρι που δεν θα είχες κάτι άλλο να δώσεις.

Να φεύγεις λοιπόν. Γιατί «Έχω και εγώ ένα σωρό απωθημένους ουρανούς… Μα δεν σκοτώνω άστρα…».

Κική Δημουλά

80+1 facts για τα βιβλία

 

Έρευνες και στατιστικές αποκαλύπτουν εκπληκτικά στοιχεία σχετικά με την ανάγνωση και τις εκδόσεις.

1. Το διάβασμα έχει ευεργετική επίδραση στη σωματική και ψυχική μας υγεία: μειώνει το στρες κατά 60%, επιβραδύνει τον καρδιακό παλμό και ανακουφίζει την ένταση των μυών. 30 λεπτά ανάγνωσης μπορούν να μειώσουν τον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση και τα συναισθήματα  ψυχολογικής δυσφορίας.

2. Tο διάβασμα αποδείχτηκε 600% πιο ωφέλιμο στην καταπολέμηση του άγχους από το να παίζει κάποιος ένα βιντεοπαιχνίδι και 300% πιο χρήσιμο από το να πηγαίνει μια βόλτα. Ο θετικός του αντίκτυπος ξεπερνά ακόμη και την κατανάλωση ενός φλιτζανιού τσάι (100%) ή την ακρόαση μουσικής (68%).

3. Τα στατιστικά δείχνουν ότι το 50% των ανθρώπων που διαβάζουν πριν κοιμηθούν αναφέρουν ότι κοιμούνται καλύτερα από τους μη αναγνώστες. Ένα τελετουργικό ανάγνωσης πριν τον ύπνο είναι ένας εξαιρετικός τρόπος  για να χαλαρώσετε και να προετοιμαστείτε για ύπνο, με πάνω από το 96% των αναγνωστών πριν τον ύπνο να συστήνουν αυτήν τη συνήθεια. Απλώς μη διαβάζετε στο τηλέφωνο ή τον υπολογιστή σας, καθώς το μπλε φως καταστέλλει την παραγωγή μελατονίνης, που οδηγεί σε ανωμαλίες ύπνου.

4. Το 19% των αναγνωστών υποστηρίζει ότι το διάβασμα τους βοηθά να αισθάνονται λιγότερο μόνοι.

5. Το διάβασμα ενισχύει την ενσυναίσθηση και την προθυμία να βοηθάμε τους άλλους. Αυτό μπορεί να διαπιστωθεί όταν πρόκειται κυρίως για εθελοντισμό. Όντας σωματικά και ψυχικά υγιείς, είμαστε πιο ενθουσιώδεις να συνεισφέρουμε. Έρευνα αποκάλυψε ότι σε ομάδα εθελοντών, το 42% είναι αναγνώστες και το 25% δεν είναι και ότι μεταξύ των ανθρώπων που δωρίζουν χρήματα και αγαθά, το 82% είναι αναγνώστες.

6. Το να διαβάζουν δυνατά στα παιδιά καθ’ όλη τη διάρκεια του δημοτικού σχολείου τα εμπνέει να γίνουν καλοί αναγνώστες. Το 40% των συχνών αναγνωστών ηλικίας 6-10 ετών διαβάζουν δυνατά στο σπίτι.

7. Συνήθως, τα παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν στην ηλικία των έξι ή επτά ετών.

8. Το διάβασμα ξεκινά (ιδανικά) σε νεαρή ηλικία. Αν παραλείψουμε αυτήν την περίοδο ανάγνωσης, μειώνουμε δραματικά τις πιθανότητες να μορφωθούμε.

9. Τα παιδιά που διαβάζουν 3.000 λέξεις κάθε μέρα καταλαμβάνουν το 2% των κορυφαίων θέσεων σε κάθε είδους τεστ. Έτσι, αν θέλετε τα παιδιά σας να έχουν παραγωγική ζωή κι επιτυχημένη καριέρα, πρέπει να τα μυήσετε στο διάβασμα.

10. Μόλις 6 λεπτά διάβασμα την ημέρα σημαίνουν πολλά για την ανάπτυξη των παιδιών.

11. Σύμφωνα με την UNESCO, υπάρχουν πάνω από 130 εκατομμύρια νέοι σε  όλο τον κόσμο που δεν μπορούν να επικοινωνήσουν σε γραπτή γλώσσα. Οι περισσότεροι δε θα μάθουν ποτέ να διαβάζουν στο υπόλοιπο της ζωής τους.

12. Το καθημερινό διάβασμα στα παιδιά τα τοποθετεί μαθησιακά σχεδόν 1 χρόνο μπροστά από αυτά που δε διαβάζουν.

13. Η ανάγνωση στα παιδιά με διαδραστικούς τρόπους αυξάνει το IQ τους  περισσότερο από 6 μονάδες!

14. Τα παιδιά που διαβάζουν τουλάχιστον 20 λεπτά την ημέρα εκτίθενται σε σχεδόν 2 εκατομμύρια λέξεις τον χρόνο.

15. 1 στα 5 παιδιά στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί να διαβάσει σε ικανοποιητικό επίπεδο μέχρι την ηλικία των 11 ετών.

16. Το διάβασμα βοηθάει και τους ηλικιωμένους. Μια μελέτη έδειξε ότι το διάβασμα μπορεί να μειώσει τη νοητική φθορά στους άνω των 60 κατά  32%.

17. Ένας μέσος αναγνώστης διαβάζει 33 βιβλία τον χρόνο, ενώ οι γρήγοροι αναγνώστες φτάνουν εύκολα τα 55.

18. Οι φανατικοί αναγνώστες βιβλίων έχουν συνήθως καλύτερα αμειβόμενες δουλειές, καθώς έχουν 2,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να κερδίζουν περισσότερα χρήματα.

19. Τα audio books αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της μαθησιακής διαδικασίας για εκατομμύρια ανθρώπους. Για να είμαστε καλοί αναγνώστες,  πρέπει να είμαστε καλοί ακροατές, επειδή η ακρόαση βοηθά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων αποκωδικοποίησης, ώστε να γίνουμε ικανοί αναγνώστες. Κατά τη διάρκεια μιας έρευνας, φοιτητές στη Νέα Υόρκη δήλωσαν ότι το να ακούνε μια άψογη διήγηση τους βοήθησε να βελτιώσουν τις αναγνωστικές τους δεξιότητες.

20. Η προσεκτική ανάγνωση ενισχύει την κριτική σκέψη, προσφέρει κοφτερή ματιά και διαμορφώνει ένα άτομο με διορατικότητα.

21. Ένας μέσος άνθρωπος διαβάζει 250 λέξεις το λεπτό. Ανάλογα με τον στόχο της ανάγνωσης, ο αριθμός των λέξεων που διαβάζονται ανά λεπτό μπορεί να διαφέρει.

22. Το διάβασμα για μόλις 30 λεπτά την εβδομάδα μπορεί να προσφέρει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση στη ζωή. Σύμφωνα με μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, οι ερωτηθέντες που περιέγραψαν τον εαυτό τους ως αναγνώστες, ανέφεραν 10% περισσότερο ανεβασμένο επίπεδο αυτοεκτίμησης σε σχέση με τους μη αναγνώστες.

23. Η μυθοπλασία μπορεί να μας κάνει καλύτερους στη λήψη αποφάσεων, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες ήταν  καλύτεροι στην επεξεργασία πληροφοριών και στην αποδοχή της ασάφειας  μετά την ανάγνωση φανταστικών διηγημάτων.

24. Ένα από τα βασικά οφέλη της ανάγνωσης είναι η ανάπτυξη του λεξιλογίου. Έφηβοι των οποίων οι συνήθειες παρακολουθούνταν από τη γέννησή τους για μια μελέτη έδειξαν ότι όσοι μεγάλωσαν σε σπίτια που αγαπούσαν τα βιβλία ήξεραν 42% περισσότερες λέξεις από εκείνους που δε διάβαζαν.

25. Το διάβασμα αυξάνει τη συναισθηματική νοημοσύνη, και κατά συνέπεια, τις προοπτικές σταδιοδρομίας σας.

26. Το 35% του κόσμου διαβάζει περισσότερο πλέον λόγω κορονοϊού, αφού τα lockdown και οι περιορισμοί μετακίνησης οδήγησαν πολλούς να βρουν δραστηριότητες να τους κρατάνε απασχολημένους στο σπίτι.

27. 1 στους 3 έφηβους δεν έχει διαβάσει ένα βιβλίο για ευχαρίστηση εδώ κι έναν χρόνο. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρία, αυτό μπορεί να αποδοθεί στην εκπληκτική άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των πλατφορμών, που έχουν επηρεάσει την κουλτούρα των millennials.

28. 825,75 εκατομμύρια βιβλία τυπώθηκαν το 2021. Παρά την ψηφιακή διείσδυση που έχει επηρεάσει τα παραδοσιακά μέσα, το 2021 γνώρισε μια ασυνήθιστη άνοδο των βιβλίων που τυπώθηκαν -ακόμα και στην Αμερική. Η άνοδος ήταν της τάξης του 8,9%.

29. Άτομα ηλικίας από 15-44 ετών διαβάζουν κατά μέσο όρο 10 λεπτά ή λιγότερο την ημέρα, ενώ οι 51 ετών και άνω, πάνω από 50 λεπτά.

30. Ένας στους πέντε ενήλικες παγκοσμίως δεν μπορεί να διαβάσει ή να γράψει.

31. Το 88% των εύπορων του πλανήτη αφιερώνει 30 λεπτά ή περισσότερα καθημερινά στην αυτοεκπαίδευση ή στο διάβασμα για αυτοβελτίωση.  Μια μελέτη σε 1.200 πλούσιους ανθρώπους διαπίστωσε ότι όλοι έχουν κοινό το διάβασμα ως χόμπι. Οι επιτυχημένοι άνθρωποι διαβάζουν πολύ. Οι άνθρωποι που διαβάζουν πολύ έχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν επιτυχημένοι. Ο επενδυτής και φιλάνθρωπος Warren Buffett αφιερώνει  περίπου το 80% του χρόνου του κάθε μέρα στο διάβασμα, ενώ κι άλλοι κορυφαίοι επιχειρηματίες, όπως ο Mark Cuban, ο Bill Gates και ο Elon Musk- κάνουν το ίδιο. Ο Gates, μάλιστα, διαβάζει 50 βιβλία τον χρόνο! «Το διάβασμα εξακολουθεί να είναι ο κύριος τρόπος με τον οποίο μαθαίνω νέα  πράγματα και δοκιμάζω την αντίληψή μου».

32. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Φ. Κένεντι ενθάρρυνε το προσωπικό του να κάνει μαθήματα γρήγορης ανάγνωσης.

33. Το 30% των Αμερικανών διαβάζει ηλεκτρονικά βιβλία αντί για έντυπα. Έρευνα του Pew Research Center αποκάλυψε ότι από το 2021 περίπου 3 στους 10 Αμερικανούς διάβασαν ηλεκτρονικά βιβλία τον προηγούμενο χρόνο. Παρόλο που το τυπωμένο βιβλίο εξακολουθεί να είναι αγαπημένο, η δημοτικότητα των ηλεκτρονικών αυξάνεται συνεχώς.

34. Οι γυναίκες διαβάζουν (πολύ) περισσότερο από τους άνδρες. Παρόλο  που σε παγκόσμια κλίμακα, ο αναλφαβητισμός φαίνεται να είναι πιο διαδεδομένος στις γυναίκες, οι στατιστικές δείχνουν ότι οι γυναίκες που διαβάζουν το κάνουν πιο συχνά και καλύτερα από τους άνδρες. Η διαφορά είναι τεράστια όταν πρόκειται για μυθοπλασία, με τις γυναίκες να ευθύνονται για το 80% των παγκόσμιων πωλήσεων.

35. Οι Ισλανδοί διαβάζουν περισσότερο από όλους: κατά μέσο όρο 2,3 βιβλία τον μήνα! Ακολουθούν οι ασιατικές χώρες με την Ινδία να προηγείται με 10 ώρες και 42 λεπτά την εβδομάδα, ακολουθούμενη από την Ταϊλάνδη με 9 ώρες και 24 λεπτά και την Κίνα, με 8 ώρες. Η Σουηδία βρίσκεται στην 8η θέση, με μέσο όρο 6 ώρες και 5 λεπτά και οι ΗΠΑ έρχονται στην 23η θέση με μόλις 5 ώρες και 42 λεπτά.

36. Ο Johannes Gutenberg εφηύρε το τυπογραφείο, το 1440. Παρόλο που δεν εφηύρε ο ίδιος τη μηχανική εκτύπωση με κινητά στοιχεία, ήταν ο πρώτος που την αξιοποίησε για να θεμελιώσει τη μέθοδο της μαζικής εκτύπωσης βιβλίων.

37. Τα τελευταία 50 χρόνια, το βιβλίο με τις περισσότερες πωλήσεις ήταν η Βίβλος, με σχεδόν 5 δισεκατομμύρια αντίτυπα. Τα αποσπάσματα από τα Έργα του Μάο Τσε Τουνγκ κατέλαβαν τη δεύτερη θέση με 820 εκατομμύρια αντίτυπα. Τα συνδυασμένα βιβλία της σειράς Χάρι Πότερ ήρθαν στην τρίτη θέση, με 400 εκατομμύρια αντίτυπα!

38. Σύμφωνα με την Google, από το 2019, υπάρχουν περίπου 130 εκατομμύρια δημοσιευμένα βιβλία σε ολόκληρο τον κόσμο.

39. Το πιο μακρύ βιβλίο στον κόσμο είναι το «Remembrance of Things Past», που γράφτηκε από τον Marcel Proust, το 1912 και περιέχει 9.609.000 χαρακτήρες, συμπεριλαμβανομένων των διαστημάτων.

40. Το πιο ακριβό βιβλίο είναι το «The Codex Leicester». Το επιστημονικό βιβλίο πωλήθηκε στον Bill Gates για το ποσό των σημερινών 50,2 εκατομμυρίων δολαρίων, το 1994. Ήταν το επιστημονικό ημερολόγιο του Leonardo Da Vinci. Γράφτηκε το 151 και είναι ένα λινό χειρόγραφο 72  σελίδων με τις σκέψεις, τις θεωρίες και τις παρατηρήσεις του για τον κόσμο. Ο Gates στη συνέχεια το σκάναρε και κυκλοφόρησε μερικές από τις εικόνες του ως προφύλαξη οθόνης και wallpaper για τα Windows 98 Plus.

41. Η πρώτη ιστορία που γράφτηκε ποτέ ήταν «Το Έπος του Γκιλγκαμές», το 2100 π.Χ., με τη σφηνοειδή γραφή, που είναι μια από τις παλαιότερες μορφές.

42. Η μεγαλύτερη ιδιόκτητη συλλογή αποτελείται από 1,5 εκατομμύριο  βιβλία! Σύμφωνα με τα ρεκόρ Γκίνες, είναι ιδιοκτησία του John Q. Benham, ο οποίος ζει στην Ιντιάνα των Η.Π.Α. Ο συλλέκτης διατηρεί τα βιβλία του σε πολλά διαφορετικά μέρη -καθώς δεν έχει αρκετό χώρο στο σπίτι-, όπως στο γκαράζ, ένα διώροφο κτίριο, ακόμα κι έξω!

43. Το μεγαλύτερο βιβλίο έχει διαστάσεις 5 μ. Χ 8,06 μ., ζυγίζει περίπου 1500 κιλά και αποτελείται από 429 σελίδες. Το βιβλίο παρουσιάστηκε από τη Mshahed International Group, στο Ντουμπάι των ΗΑΕ, στις 27 Φεβρουαρίου του 2012. Πάνω από 50 άτομα συμμετείχαν στην κατασκευή του βιβλίου, που τιτλοφορείται «Αυτός ο Προφήτης Μωάμεθ», και είναι μια συλλογή ιστοριών που υπογραμμίζουν τα επιτεύγματα της ζωής του.

44. Στη Βιβλιοθήκη του Χάρβαρντ, φιλοξενούνται τρία βιβλία που υπάρχουν υπόνοιες ότι χρησιμοποίησαν ανθρωποδερμική βιβλιοδεσία, δηλαδή, είναι δεμένα με ανθρώπινο δέρμα. Το «Des Destinées de l’ame»  είναι ένα από αυτά. Βρίσκεται εκεί από τη δεκαετία του 1930. Η πρακτική δεσίματος βιβλίων με ανθρώπινο δέρμα δεν ήταν καθόλου ασυνήθιστη τον 15ο αιώνα και γινόταν για τη μνήμη των νεκρών, μεταξύ άλλων.

45. Η Βαρσοβία είναι η πόλη με τον μεγαλύτερο αριθμό βιβλιοθηκών κατά κεφαλήν (11,5 βιβλιοθήκες ανά 100.000 πολίτες). Η πρωτεύουσα της Πολωνίας είναι ο απόλυτος παράδεισος για τους λάτρεις του βιβλίου. Η Σεούλ και οι Βρυξέλλες ακολουθούν με 11 και 10 βιβλιοθήκες ανά 100.000 κατοίκους κατά μέσο όρο, αντίστοιχα. Η πόλη που δάνεισε τα περισσότερα βιβλία μέσα σ’ ένα χρόνο ήταν το Τόκιο, με 111,9 εκατομμύρια βιβλία.

46. Το πορτογαλικό βιβλιοπωλείο Bertrand Chiado είναι το παλαιότερο σε  λειτουργία στον κόσμο και ιδρύθηκε το 1732. Σήμερα, έχει εξελιχθεί σ’ ένα δίκτυο 52 καταστημάτων σε όλη την Πορτογαλία και στο οποίο σύχναζαν  διάσημοι συγγραφείς, όπως οι Alexandre Herculano, Fernando Pessoa, Eca de Queiros και Aquilino Ribeiro. Ο τελευταίος ήταν τόσο συχνός  επισκέπτης που μια ειδική αίθουσα ήταν αφιερωμένη σε αυτόν και ονομαζόταν «Γωνία του Ακουιλίνο».

47. Η Dorothy Straight έγραψε το βιβλίο της «How the World Began» όταν  ήταν 4 ετών και 3 μηνών, καθιστώντας την το νεότερο άτομο στον κόσμο που έγραψε ένα βιβλίο που έχει εκδοθεί. Η Ντόροθι έγραψε το βιβλίο μέσα σ’ ένα βράδυ ως απάντηση στην ερώτηση της μητέρας της «Ποιος έφτιαξε τον κόσμο;» και οι γονείς της το αγάπησαν τόσο πολύ που το έστειλαν στο Pantheon Books. Εκδόθηκε δύο χρόνια αργότερα.

48. Το πρώτο ebook στον κόσμο είναι η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, που κυκλοφόρησε το 1971. Όταν ο παθιασμένος τεχνολόγος Michael Stern Hart έλαβε πρόσβαση σ’ έναν κεντρικό υπολογιστή Xerox Sigma V στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, εμπνευσμένος από ένα δωρεάν τυπωμένο αντίγραφο της Διακήρυξης, αποφάσισε να το μεταγράψει στον υπολογιστή. Έτσι, έκανε το αρχείο διαθέσιμο σε άλλους χρήστες του δικτύου, με τον σχολιασμό ότι ήταν δωρεάν για χρήση και διανομή, σηματοδοτώντας την έναρξη του θρυλικού Project Gutenberg -πρωτοβουλία αφιερωμένη στην ελεύθερη διάθεση βιβλίων σε ψηφιακή μορφή.

49. Τα πρώτα έντυπα βιβλία στα πρώτα χρόνια δεν είχαν το όνομα του  συγγραφέα ούτε καν τον τίτλο του βιβλίου στα εξώφυλλά τους. Τα εξώφυλλα ήταν γεμάτα με έργα τέχνης, καλυμμένα με σχέδια, δέρμα ή και χρυσό.

50. Ο Τρούμαν Καπότε χαρακτήριζε τον εαυτό του «εντελώς οριζόντιο συγγραφέα» επειδή δεν μπορούσε να σκεφτεί και να γράψει αν δεν ήταν ξαπλωμένος. Μερικοί συγγραφείς θεωρούν ότι όταν ξαπλώνουν στο κρεβάτι θέτουν σε λειτουργία τη δημιουργικότητά τους. Οι επιτυχημένοι συγγραφείς που είναι γνωστό ότι έχουν ασκήσει αυτήν την τεχνική είναι ο Mark Twain, ο George Orwell και ο Woody Allen. Αντίθετα, συγγραφείς, όπως ο Hemingway Dickens και Wolff έγραφαν τα έργα τους σε γραφεία.

51. Ο Vladimir Nabokov έγραφε όλα τα έργα του σε κάρτες ευρετηρίου  που φύλαγε σε λεπτά κουτιά. Αυτή η μέθοδος του επέτρεπε να αλλάζει σειρά στην πλοκή των βιβλίων του όποτε ήθελε -ανακάτευε τις κάρτες  καθημερινά κι έτσι έβλεπε την ιστορία να εκτυλίσσεται με διαφορετικούς τρόπους. Αποθήκευε, επίσης, μερικές από τις κάρτες κάτω από το μαξιλάρι του, έτσι ώστε όταν του ερχόταν μια ιδέα το βράδυ, να τη γράφει γρήγορα.

52. Σύμφωνα με τη σύζυγό του, τις κρύες μέρες, ενώ έγραφε το «The Hunchback of Notre Dame», ο Victor Hugo τυλίγονταν σ’ ένα τεράστιο γκρι πλεκτό σάλι, από το κεφάλι μέχρι τα πόδια, κλείδωνε τα επίσημα ρούχα του για να μην μπει στον πειρασμό να βγει έξω κι έμπαινε στο μυθιστόρημά του σα να ήταν φυλακή. Ο Hugo χρειάστηκε πάνω από μισό χρόνο ασταμάτητης δουλειάς για να τελειώσει το τρίτομο μυθιστόρημα.

53. Κάποτε οι βιβλιοθηκονόμοι διδάσκονταν ένα στρογγυλεμένο στιλ γραφής για να διασφαλιστεί η ομοιομορφία και η αναγνωσιμότητα στους καταλόγους. Το στιλ ονομάζεται «Xέρι της βιβλιοθήκης» και αναπτύχθηκε από τον Thomas Alva Edison το 1885.

54. Στο Ιράκ, οι βιβλιοπώλες αφήνουν τα βιβλία τους έξω τη νύχτα επειδή «ο αναγνώστης δεν κλέβει και ο κλέφτης δε διαβάζει». Η οδός Mutanabbi στο κέντρο της Βαγδάτης, κοντά στην παλιά συνοικία της οδού Al Rasheed, φιλοξενεί μια εκπληκτική αγορά βιβλίων, η οποία συχνά αναφέρεται ως «η καρδιά και η ψυχή της παιδείας και της πνευματικής κοινότητας της Βαγδάτης». Το βράδυ, είναι εντελώς αφύλακτη!

55. Ο «Teeny Ted από το Turnip Town» είναι η μικρότερη αναπαραγωγή έντυπου βιβλίου στον κόσμο.

56. Χρειάζονται περίπου 475 ώρες για να γραφτεί ένα μυθιστόρημα.

57. Στην Ισλανδία, συνηθίζουν να ανταλλάσσουν βιβλία ως χριστουγεννιάτικα δώρα.

58. Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε ποτέ ήταν η Βίβλος του Gutenberg,  το 1453. Ήταν γνωστό ως η έναρξη της «Επανάστασης του Γουτεμβέργιου» και η εποχή των έντυπων βιβλίων στη Δύση.

59. Το «Adventures of Tom Sawyer» του Mark Twain (1876) είναι το πρώτο μυθιστόρημα που γράφτηκε σε γραφομηχανή, για ένα νεαρό αγόρι,  που μεγαλώνει κατά μήκος του ποταμού Μισισιπή.

60. Οι προνύμφες διαφόρων εντόμων -σκόροι, κατσαρίδες και σκαθάρια- μπορούν να καταβροχθίσουν τα βιβλία κυριολεκτικά. Ως αποτέλεσμα, το άτομο που του αρέσει να διαβάζει βιβλία αποκαλείται «βιβλιοφάγος».

61. Η λέξη «best seller» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στο «Fools of Nature» από την αμερικανίδα  μυθιστοριογράφο, ποιήτρια και θεατρική  συγγραφέα Alice Brown, το 1889.

62. Η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» βασίστηκε σ’ ένα υπαρκτό 10χρονο κορίτσι, την Alice Liddell, της οποίας η οικογένεια ήταν στενοί  φίλοι με τον συγγραφέα Lewis Carroll (Charles Lutwidge Dodgson). Σε μια βαρκάδα, η Alice ζήτησε από τον Lewis να της πει μια ιστορία κι έτσι, εκείνη την ημέρα, γεννήθηκε το διάσημο παραμύθι.

63. Η λέξη «yahoo» προέρχεται από το βιβλίο Gulliver’s Travel του Jonathan Swift (ιρλανδός συγγραφέας και σατιρικός), που εκδόθηκε το 1726.

64. Ο Stephen King, γνωστός για τα μυθιστορήματα τρόμου, αγωνίας και φαντασίας, έχει γράψει ένα παιδικό βιβλίο χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο.

65. Ο Κάρολος Ντίκενς είχε μια βιβλιοθήκη που λειτουργούσε ως μυστική πόρτα στο σπίτι του και ήταν γεμάτη με ψεύτικα βιβλία που έφεραν διασκεδαστικά ονόματα, όπως The Art of Cutting Teeth, The Lives of a Cat κ.λπ.

66. Εάν εκδώσετε ένα βιβλίο στη Νορβηγία και περάσει τον ποιοτικό έλεγχο, η κυβέρνηση θα αγοράσει 773-1400 αντίτυπα, ανάλογα την κατηγορία. Αν είναι παιδικό το βιβλίο, θα αγοράσει 1.500 αντίτυπα και θα τα διανείμει σε βιβλιοθήκες της χώρας.

67. Το The Powell’s Bookstore στο Όρεγκον του Πόρτλαντ είναι το μεγαλύτερο βιβλιοπωλείο στον κόσμο κι εκτείνεται σε 1,6 στρέμματα!

68. Υπάρχουν περίπου 2,6 εκατομμύρια βιβλιοθήκες στον κόσμο.

69. «Ο Μεγάλος Γκάτσμπι» του Φ. Σκοτ ​​Φιτζέραλντ, κατά τη διάρκεια της ζωής του Φιτζέραλντ, πούλησε όχι περισσότερα από 25.000 αντίτυπα, σε αντίθεση με τη σύγχρονη εποχή, όπου πουλήθηκαν πάνω από 25 εκατομμύρια αντίτυπα.

70. Η πρώτη περιοδεύουσα βιβλιοθήκη στον κόσμο εγκαινιάστηκε το 1857 από τον βρετανό φιλάνθρωπο Τζορτζ Μουρ και ήταν ένα βαγόνι με άλογα που είχε βιβλία τοποθετημένα σε ράφια.

71. Η λέξη «βιβλιοθήκη» προέρχεται από το λατινικό «liber», που σημαίνει ο εσωτερικός φλοιός των δέντρων.

72. Κάθε χρόνο εμφανίζονται 700.000 έως 1.000.000 νέοι τίτλοι βιβλίων. Ωστόσο, τα μισά από αυτά είναι αυτοδημοσιευμένα και πωλούν μόνο λίγα αντίτυπα. Το 50% όλων των δημοσιευμένων βιβλίων σχετίζονται με την εκπαίδευση και την επιστήμη.

73. Ένα μέσο μυθιστόρημα έχει από 50.000 έως 120.000 λέξεις. Ένα τυπικό μυθιστόρημα έχει από 50.000 έως 120.000 λέξεις. Σίγουρα, υπάρχουν μεγαλύτερα και μικρότερα βιβλία, αλλά σε αυτό το εύρος εμμένουν οι περισσότεροι συγγραφείς. Οτιδήποτε πάνω από 110.000 λέξεις θεωρείται πολύ μεγάλο. Για παράδειγμα, η τριλογία «The Lord of the Rings» του J.R.R. Tolkien έχει πάνω από 175.000 λέξεις. «Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος» έχει 76.944 λέξεις κ.λπ.

74. Είναι δυνατό να φτιάξετε έως και 50 βιβλία από 1 δέντρο.

75. Η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη στον κόσμο, από άποψη καταλόγου, είναι η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου (LOC), που διαθέτει 168 εκατομμύρια  αντικείμενα. Μάλιστα, είναι τόσο αφοσιωμένη στην προσφορά γνώσης προς όλους, που πληρώνει για την αναπαραγωγή δημοφιλών περιοδικών, συμπεριλαμβανομένου και του Playboy, σε γραφή Braille.

76. Η λατινική μετάφραση του Winnie the Pooh, με τίτλο «Winnie Ille Pu», ήταν το μόνο λατινικό βιβλίο που μπήκε στη λίστα των Bestsellers των New York Times. Γι’ αυτό, έχει γίνει βιβλίο επιλογής για μαθητές Λυκείου που σπουδάζουν Λατινικά.

77. «Η Καλύβα του Μπάρμπα Θωμά» ήταν το πρώτο αμερικανικό μυθιστόρημα που πούλησε 1 εκατομμύριο αντίτυπα.

78. Η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου ήταν μια από τις  μεγαλύτερες στον κόσμο, με περίπου 700.000 τίτλους.

79. Ο συγγραφέας του Peter Pan, J.M Barrie, παραχώρησε τα δικαιώματα  του βιβλίου του στο νοσοκομείο Great Ormond Street Hospital, παρέχοντάς του ένα συνεχές εισόδημα.

80. Η «Ανθρώπινη Βιβλιοθήκη» ως πρωτοβουλία ξεκίνησε στην Κοπεγχάγη το 2000. Στόχος της είναι να παρέχει πρόσβαση στους ανθρώπους και τις ιστορίες τους. Μπορείτε να γνωρίσετε άτομα (όπως τα βιβλία) που είναι απίθανο να συναντήσετε ποτέ και να μιλήσετε μαζί τους. Η πλειοψηφία αυτών των «ανθρώπινων βιβλίων» είναι κυρίως στιγματισμένα -κοινωνικά- άτομα. Η ιδέα πίσω από το project είναι ότι δεν πρέπει να κρίνουμε το βιβλίο από το εξώφυλλό του και είναι ενεργό σε περισσότερες από 70 χώρες του κόσμου.

81. Ο φόβος να μην ξεμείνουμε από κάτι που διαβάζεται, ονομάζεται «Abibliophobia».

Χρόνης Μίσσιος

 Η ζωή μας μια φορά μας δίνεται

Η ζωή μας μια φορά μας δίνεται, άπαξ, που λένε, σα μια μοναδική ευκαιρία. Τουλάχιστον μ’ αυτή την αυτόνομη μορφή της δεν πρόκειται να ξαναϋπάρξουμε ποτέ. Και μεις τι την κάνουμε, ρε, αντί να τη ζήσουμε; Τι την κάνουμε; Τη σέρνουμε από δω κι από κει δολοφονώντας την… Οργανωμένη κοινωνία, οργανωμένες ανθρώπινες σχέσεις. Μα αφού είναι οργανωμένες, πώς είναι σχέσεις; Σχέση σημαίνει συνάντηση, σημαίνει έκπληξη, σημαίνει γέννα συναισθήματος.

Έτσι, μ’ αυτή την κωλοεφεύρεση που τη λένε ρολόι, σμπρώχνουμε τις ώρες και τις μέρες μας σα να μας είναι βάρος, και μας είναι βάρος, γιατί δε ζούμε, κατάλαβες; Όλο κοιτάμε το ρολόι, να φύγει κι αυτή η ώρα, να φύγει κι αυτή η μέρα, να έρθει το αύριο, και πάλι, φτου κι απ’ την αρχή.

Χωρίσαμε τη μέρα σε πτώματα στιγμών, σε σκοτωμένες ώρες που τις θάβουμε μέσα μας, μέσα στις σπηλιές του είναι μας, στις σπηλιές όπου γεννιέται η ελευθερία της επιθυμίας, και τις μπαζώνουμε με όλων των ειδών τα σκατά και τα σκουπίδια που μας πασάρουν σαν «αξίες», σαν «ανάγκες», σαν «ηθική», σαν «πολιτισμό».

Κάναμε το σώμα μας ένα απέραντο νεκροταφείο δολοφονημένων επιθυμιών και προσδοκιών, αφήνουμε τα πιο σημαντικά, τα πιο ουσιαστικά πράγματα, όπως να παίξουμε και να κουβεντιάσουμε με τα παιδιά και τα ζώα, με τα λουλούδια και τα δέντρα, να παίξουμε και να χαρούμε μεταξύ μας, να κάνουμε έρωτα, ν’ απολαύσουμε τη φύση, τις ομορφιές του ανθρώπινου χεριού και του πνεύματος, να κατεβούμε τρυφερά μέσα μας, να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τον διπλανό μας…

Όλα, όλα, τ’ αφήνουμε γι’ αυτό το αύριο που δε θα έρθει ποτέ…

Μόνο όταν ο θάνατος χτυπήσει κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο, πονάμε, γιατί συνήθως σκεφτόμαστε πως θέλαμε να του πούμε τόσα σημαντικά πράγματα, όπως πόσο τον αγαπούσαμε, πόσο σημαντικός ήταν για μας…

Ό­μως τ’ αφήσαμε γι’ αύριο… Για να πάμε πού; Αφού ανατέλλει, δύει ο ήλιος και δεν πάμε πουθενά αλλού, παρά στο θάνατο, και μεις, αντί να κλαίμε το δειλινό γιατί χάθηκε άλλη μια μέρα απ’ τη ζωή μας, χαιρόμαστε.

Ξέρεις γιατί; Γιατί η μέρα μας είναι φορτωμένη με οδύνη, αντί να είναι μια περιπέτεια, μια σύγκρουση με τα όρια της ελευθερίας μας. Την καταντήσαμε έναν καθημερινό, χωρίς καμιά ελπίδα ανάστασης, θάνατο, διότι αυτός είναι ο θάνατος.

Ο άλλος, όταν γεράσουμε σε αρμονία και ελευθερία με τον εαυτό μας, όταν δηλαδή παραμείνουμε εμείς, δεν είναι θάνατος, είναι μετάβαση, είναι διάσπαση σε μύριες άλλες ζωές, στις οποίες, αν εδώ, σε τούτη τη μορφή ζωής είσαι ζωντανός, αν δε δολοφονήσεις την ουσία σου, εκεί θα δώσεις χάρη και ομορφιά, όπως η Μαρία που φούνταρε προχτές από την ταράτσα για να μην πεθάνει.

Ήρθανε να την πάρου­νε, και η Μαρία είπε το όχι με τον πιο αμετάκλητο τρόπο… Πήγαμε στην κηδεία της και κει άκουσα τον παπά να λέει. «Χους εί και εις χουν απελεύσει», και τότε κατάλαβα πως η Μαρία σώθηκε. Του χρόνου, όλα τα στοιχεία της, που τα κράτησε ζωντανά σε τούτη τη μορφή ζωής, θα γίνουν πανσέ­δες, δέντρα, πουλιά, ποτάμια…

Σ’ αυτό τον τόπο όλα τα πράγματα που πάραξε ο άνθρωπος έχουν μιαν αλαφράδα, μια οικειότητα, στοργή και αγάπη για τη ζωή, άλλο πράμα.

Ακόμα κι ο χριστιανισμός, που σε άλλους τόπους, όταν έγινε εξουσία, πέρασε από φωτιά και σίδερο όσους είχαν επιφυλάξεις ή σκάλιζαν τα πράγματα πέρα από «τας αγίας γραφάς», ή δεν παπαγάλιζαν σωστά όσα διακήρυχνε ο κάθε πάπας ή αρχιεπίσκοπος, όπως και η καθοδήγησή μας, άλλωστε-βλέπεις, το νταβατζιλίκι είναι η μοίρα όλων των εξουσιών- εδώ, σε τούτον τον τόπο, παρέμεινε βασικά ανθρώπινος.

Οι άγιοί μας είναι, να πούμε, κάτι ανάμεσα σε φιλαράκια, κουμπάρους και πολιτευτές, τους ζητάμε ρουσφέτια, εκδουλεύσεις, κι άμα δε μας κάνου­νε τη χάρη, τους γαμούμε το κέρατο, που λένε. Είναι, να πούμε, σκιές ζωής. Οι πιο σοβαροί είναι αντίγραφα των πολιτικών μας νταβατζήδων, των βουλευτών, θέλουν λιβάνια, υποταγή και τα ρέστα.

Η μόνη που δεν ασκεί εξουσία είναι η Παναγιά, αυτή η γυναίκα του λαού μας, που δίνει, δίνει, χωρίς να διεκδικεί για τον εαυτό της παρά τη λαχτάρα. Η μάνα που βλέπει το παιδί της να φεύγει σα βέλος μπροστά της, κι αυτή να λαχταράει, να τρομάζει για να καταλάβει αυτό το άγνωστο, το καινούριο που έφερε στον κόσμο, και που είναι ταυτόχρονα σάρκα της και ξένο.

Είναι η πιο τραγική μορφή του ανθρώπινου είδους, γι’ αυτό σ’ όλη την ανθρώπινη ιστορία η εξουσία και η μάνα είναι τα κεντρικά πρόσωπα κάθε τραγωδίας, μόνο που η μάνα είναι ο αποδέκτης του πόνου, ενώ η εξουσία ο φορέας του. Ακόμα κι ο χριστιανισμός απογύμνωσε τη μάνα από κάθε εξουσία.

Απόσπασμα από το βιβλίο Χαμογέλα ρε, τι σου ζητάνε;

Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου κόσμου (από το 1815 έως σήμερα) Γ΄ Λυκείου

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄. Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ (1815-1871)

1. Το Συνέδριο Ειρήνης της Βιέννης (1814-1815)

Πηγές: 1. Το Συνέδριο Ειρήνης της Βιέννης (1814-1815)

2. Τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα στην Ευρώπη

Πηγές: 2. Τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα στην Ευρώπη

3. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη

Πηγές: 3. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 - Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη

4. Το ελληνικό κράτος και η εξέλιξη του (1830-1881)

Πηγές: 4. Το ελληνικό κράτος και η εξέλιξή του (1830-1881)

5. Το Ανατολικό Ζήτημα και ο Κριμαϊκός Πόλεμος

6. Η Βιομηχανική Επανάσταση

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄. ΑΠΟ ΤΟΝ 19ο ΣΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ (1871-1914)

1. Η ακμή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας

Πηγές: 1. Η ακμή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας

3. Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας

Πηγές: 3. Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας

4. Εθνικά κινήματα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

Πηγές: 4. Εθνικά κινήματα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

5. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)

Πηγές: 5. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄. Ο Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ

1. Οι ανταγωνισμοί των Μεγάλων Δυνάμεων (1870-1914)

Πηγές: 1. Οι ανταγωνισμοί των μεγάλων δυνάμεων (1870-1914)

2. Η διεξαγωγή και η έκβαση του πολέμου (1914-1918)

Πηγές: 2. Η διεξαγωγή και η έκβαση του πολέμου (1914-1918)

3. Η Ελλάδα στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο

Πηγές: 3. Η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

4. Το Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων (1919-1920)

5. Ο Μικρασιατικός Πόλεμος (1919-1922)

Πηγές: 5. Ο Μικρασιατικός Πόλεμος (1919-1922)

6. Η Ρωσική Επανάσταση

Πηγές: 6. Η Ρωσική Επανάσταση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄. Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

1. Η δεκαετία 1920-1930

2. Εσωτερικές εξελίξεις στην Ελλάδα (1923-1930)

Πηγές: 2. Εσωτερικές εξελίξεις στην Ελλάδα (1923-1930)

3. Η διεθνής οικονομική κρίση και οι συνέπειές της

Πηγές: 3. Η διεθνής οικονομική κρίση και οι συνέπειές της

4. Η Ελλάδα στην κρίσιμη δεκαετία 1930-1940

Πηγές: 4. Η Ελλάδα στην κρίσιμη δεκαετία 1930-1940

5. Ο υπόλοιπος κόσμος

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄. Ο Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

1. Προς νέα ένοπλη αναμέτρηση

3. Η συμμετοχή της Ελλάδας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η Εθνική Αντίσταση

Πηγές: 3. Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η Εθνική Αντίσταση

4. Η συμμαχική αντεπίθεση και η ολοκληρωτική ήττα της ναζιστικής Γερμανίας - Η συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας

5. Τα εγκλήματα πολέμου κατά της Ανθρωπότητας - Το Ολοκαύτωμα

Πηγές: 5. Τα εγκλήματα πολέμου κατά της ανθρωπότητας - Το Ολοκαύτωμα

6. Ο ανταγωνισμός στο στρατόπεδο των νικητών

Πηγές: 6. Ο ανταγωνισμός στο στρατόπεδο των νικητών

7. Οι συνθήκες Ειρήνης και η ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ. Ο ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

1. Η μεταπολεμική οργάνωση της Διεθνούς Κοινωνίας - Η σύσταση και η λειτουργία του ΟΗΕ

Πηγές: 1. Η μεταπολεμική οργάνωση της διεθνούς κοινωνίας - Η σύσταση και η λειτουργία του ΟΗΕ

2. Η έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, οι επιπτώσεις του στην Ελλάδα και ο Εμφύλιος Πόλεμος

Πηγές: 2. Η έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, οι επιπτώσεις του στην Ελλάδα και ο Εμφύλιος Πόλεμος

4. Η αποαποικιοποίηση και ο Τρίτος Κόσμος

5. Η πορεία προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση: πραγματικότητες και προοπτικές

6. Η Ελλάδα έως το 1974

Πηγές: 6. Η Ελλάδα έως το 1974

7. Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης και η ένταξη στην Ενωμένη Ευρώπη

8. Το Κυπριακό Πρόβλημα

Πηγές: 8. Το Κυπριακό Πρόβλημα

Ο θάνατος στην Αρχαία Ελλάδα

 

Ο θάνατος είχε διαφορετική έννοια για τους Αρχαίους Έλληνες, και είχαν δώσει τις δικές τους ερμηνείες. Πού πήγαιναν όμως οι καλοί όταν έφευγαν από τη ζωή;

Μπορεί να είχαν καλύτερη ποιότητα ζωής και να μην αρρώσταιναν από ασθένειες που σήμερα θερίζουν, ωστόσο ο θάνατος είναι κάτι που κανείς μας δεν μπορεί να αποτρέψει. Οι αρχαίοι Αθηναίοι, σύμφωνα με τους νόμους τους Σόλωνα, ήταν υποχρεωμένοι να φροντίζουν τους ηλικιωμένους γονείς τους και ακόμα να φροντίζουν τα της ταφή τους.

Όποιος πολίτης παρέβαινε αυτά τα καθήκοντα, πλήρωνε πρόστιμο και έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα, δηλαδή εθεωρείτο «άτιμος», ή και τον εξόριζαν από την πόλη. Αθηναίοι και Έλληνες, στην αρχαιότητα, πίστευαν πως οι θεοί προσφέρουν απλόχερα τα αγαθά στους θνητούς και αυτοί, σεβόμενοι τους αθάνατους ευεργέτες, οφείλουν να τα απολαύσουν μέχρι τελευταίας ευκαιρίας.

Διαφορετικά, θα προσβάλλουν τους γενναιόδωρους θεούς. Σύμφωνα με τις ιδέες αυτές, λοιπόν, εκτιμούν, αγαπούν και απολαμβάνουν την επίγεια ζωή. Αντιμετωπίζουν τον θάνατο με δέος, φόβο και θλίψη, συνεπώς φοβούνται τον νεκρό, που θεωρούν «μιασμένο» (μολυσμένο). Ο θάνατος ήταν η συντέλεια, καθώς ελάχιστοι πίστευαν στην αθανασία της ψυχής και ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ο Όμηρος διαχωρίζει την ψυχή (από το ρήμα ψύχω > πνέω - αναπνέω) σε κυρίως ψυχή (ζωή - ανάσα - πνοή) και σε θυμό που είναι η ψυχή μας ως φορέας ψυχικών και πνευματικών ιδιοτήτων. Κατά τον Όμηρο, το σώμα είναι ο άνθρωπος καθαυτόν, που φθείρεται με τον θάνατο. Η ψυχή μετά θάνατον γίνεται σκιά ωχρή, χωρίς αξία, που πλανάται στον Άδη κι ύστερα εξανεμίζεται, χάνεται. Παρόμοιες ιδέες έχει και ο Αριστοτέλης, ο οποίος δηλώνει πως ο άνθρωπος είναι σώμα και ύλη, ψυχή και είδος.

Κατά τον Αριστοτέλη η ψύχη είναι ενδιάμεσο μεταξύ ανθρώπων και θεού, γεννιέται και σβήνει με το σώμα. Μονάχα ο νους έρχεται απ’ έξω («θύραθεν»), είναι «το ανώτερον μέρος της ψυχής, προγενέστερον και κύριον, απλούν και απαθές» και είναι ύλη.

Η αθανασία της ψυχής

Υπέρ της αθανασίας της ψυχής τάσσονται οι Ορφικοί, οι Πυθαγόρειοι και οι Πλατωνικοί. Οι θεωρίες τους συγγενεύουν πολύ με τη μεταγενέστερη χριστιανική θεωρία περί ψυχής. Κοινή σε όλους είναι η άποψη ότι η ψυχή «ουσία άυλη, άφθαρτη και αθάνατη», «κάτι το αόρατον, ασώματον, πάγκαλον και θείον», γι’ αυτό είναι αθάνατη. Ενώ το σώμα είναι «ορατόν και σύνθετον και γαιώδες και ανθρώπινον», γι’ αυτό είναι θνητό και πιθανόν να παραλογίζεται (Πλάτωνος, Φαίδων).

Ο Σωκράτης στις τελευταίες στιγμές νιώθει πως με τον θάνατό του θεραπεύεται από τη νόσο (δηλαδή το κλείσιμο της ψυχής, μέσα στο φθαρτό σώμα). Για να εκφράσει, λοιπόν, την ευγνωμοσύνη του προς τον θεό Ασκληπιό, δίνει εντολή στον Κρίτωνα να θυσιάσει για λογαριασμό του έναν κόκορα. Την ίδια ερμηνεία, που θέλει το σώμα να είναι φυλακή της ψυχής, υποστηρίζουν οι Ορφικοί.

Χαρακτηριστικά πρεσβεύουν πως «η ψυχή εγκαταλείπει προσωρινά το σώμα την ώρα του ονείρου και για πάντοτε την ώρα του θανάτου». Όλοι τους, επίσης, ομιλούν για δικαιοσύνη, ηθική αγνότητα και τιμωρία ή δικαίωση στον άλλο κόσμο.

Η επικούρεια άποψη

Αντίποδας των προηγούμενων είναι η Επικούρεια άποψη. Ο Επίκουρος δέχεται τον πλατωνοαριστοτελικό διαχωρισμό της ψυχής σε: άλογο (ψυχή - anima) και σε λογικό (νους - animus).

Όμως διαφέρει από τους άλλους, διότι πιστεύει πως και τα δύο μέρη της ψυχής είναι φθαρτά και υλικά. Βασίζεται στην ατομική θεωρία του Δημόκριτου, δηλαδή ερμηνεύει την ψυχή και τον νου ως συμπτώματα, εκδηλώσεις της ύλης. Κατά τον Επίκουρο, η ψυχή αποτελείται από λεπτότατα άτομα, διάχυτα στο σώμα, και πεθαίνει μαζί με το σώμα. Ενδιαφέρουσα είναι η άποψή του περί θανάτου:

«…Άρα το πιο φρικιαστικό απ’ όλα τα δεινά, ο θάνατος, είναι ένα τίποτα για μας. Απλούστατα επειδή, ενόσω εμείς θα ζούμε, εκείνος θα είναι απών, ενώ, όταν θα εμφανιστεί, εμείς δεν θα υπάρχουμε. Ο θάνατος, λοιπόν, δεν έχει καμία σχέση ούτε με τους ζωντανούς, ούτε με τους πεθαμένους, αφού όσο οι ζωντανοί είναι ζωντανοί δεν υπάρχει, και οι πεθαμένοι, δεν θα ζουν όταν φανεί…» (Επίκουρου, Επιστολή προς Μενοικέα, Περί Ευτυχίας).

Η αρχαία ελληνική θρησκεία άφηνε απόλυτη ελευθερία σκέψης και έκφρασης, είχε δοξασίες με καθαρά πνευματικό περιεχόμενο και υψηλές ηθικές αξίες. Όπως λόγου χάριν, στα Ηλύσια Πεδία βασιλεύουν -μετά θάνατον- οι θνητοί που διακρίθηκαν για τις αρετές τους. Αντιθέτως, στα σκοτεινά παλάτια του Άδη οδηγούνται οι νεκροί θνητοί, όσοι δεν αξιοποίησαν τα προσόντα τους και τις δυνατότητες που τους χάρισαν οι θεοί κατά τη διάρκεια του βίου.

Σε αυτούς συγκαταλέγεται αυτός που λαθέν βιώσας, όπως αναφέρει ο Όμηρος. Δηλαδή αυτός που πέρασε από τον εφήμερο βίο χωρίς να γίνει αντιληπτός, χωρίς να αξιοποιήσει τα χαρίσματα των θεών. Στο κατώτατο σημείο του Άδη, στα Τάρταρα, καταλήγουν όσοι έχουν διαπράξει σοβαρά εγκλήματα. Ο Τάνταλος, ο Σίσυφος, οι κόρες του Δαναού τιμωρούνται από τους θεούς και υποβάλλονται σε χωρίς τέλος μαρτυρία.

Στη Γαλλίδα συγγραφέα Annie Ernaux το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2022

Στη Γαλλίδα συγγραφέα Annie Ernaux απονεμήθηκε το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας «για το θάρρος και την οξύτητα με την οποία αποκαλύπτει τις ρίζες και την αποξένωση της προσωπικής μνήμης».

Η Annie Ernaux γεννήθηκε το 1940 και θεωρείται μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς της Γαλλίας. Έχει λάβει πλήθος διακρίσεων για το πλούσιο πεζογραφικό της έργο που αφορμάται από την προσωπική της εμπειρία, στο οποίο ξεχωριστή θέση έχει η αυτοβιογραφία της με τίτλο Τα χρόνια (2008). Μεταξύ άλλων τιμήθηκε με το βραβείο Μαργκερίτ Γιουρσενάρ για τη συνολική της συνεισφορά στα γράμματα, ενώ ήταν υποψήφια για το Man Booker International το 2019.

Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν τα βιβλία της Ο τόπος (2019), Μια γυναίκα (2020), Τα χρόνια (2021) και Το γεγονός (2022).

Η συγγραφέας που λάνσαρε έναν νέο είδος στην αυτοβιογραφία

Είναι η συγγραφέας που μιλά για τη ζωή της μέσα από τα βιβλία της. Σε παλαιότερο βιβλίο της με τίτλο Τα χρόνια μέσα από φωτογραφίες και σκόρπιες αναμνήσεις από γεγονότα, λέξεις και πράγματα, η Annie Ernaux μας συμπαρασύρει σε μια περιδιάβαση στη ζωή της, από τα πρώτα χρόνια μετά τον Πόλεμο, μέχρι και σήμερα.

Βιβλία, τραγούδια, ραδιόφωνο, τηλεόραση, διαφημίσεις και πρωτοσέλιδα δεκαετιών, σε αντίστιξη με προσωπικές συγκρούσεις και σημειώσεις. Τοπική διάλεκτος, λέξεις των καιρών, σλόγκαν, μάρκες και ονόματα για τα αντικείμενα που διαρκώς πληθαίνουν, εδώ αποκτούν φωνή. Η Ernaux κάνει το πέρασμα του χρόνου χειροπιαστό. Ο χρόνος ο ίδιος, ανένδοτος, αφηγείται το πέρασμά του, εξορίζοντας τους άλλους αφηγητές στην ανωνυμία.

Είναι η εποχή που, όπως είπαν και οι κριτικοί βιβλίου στο εξωτερικό, ένα νέο είδος αυτοβιογραφίας ξεπροβάλλει, υποκειμενικό κι απρόσωπο, ιδιωτικό και συλλογικό ταυτόχρονα.

Το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Annie Ernaux

Η συγγραφέας Annie Ernaux φημίζεται κυρίως για το αυτοβιογραφικό της έργο, όπως είναι και το συναρπαστικό τελευταίο της βιβλίο με τίτλο Το γεγονός.

Το βιβλίο μάς μεταφέρει στο 1963, όταν η εικοσιτριάχρονη Annie Ernaux μαθαίνει ότι είναι έγκυος. Η ντροπή την κυριεύει σαν πανούκλα, είναι ανύπαντρη και ξέρει πως μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη θα στιγματίσει την ίδια και την οικογένειά της.

Μέσα σε συνθήκες παρανομίας κάνει έκτρωση με κίνδυνο της ζωής της. Αρκετά χρόνια αργότερα θα καταγράψει τις αναμνήσεις της, προσπαθώντας να κατανοήσει γιατί αυτή η εμπειρία τη σημάδεψε τόσο πολύ, τόσο βαθιά. Το γεγονός, το βιβλίο που κυκλοφορεί από το Μεταίχμιο σε μετάφραση Ρίτας Κολαΐτη, είναι η ιστορία αυτού του τραύματος, ενός τραύματος που δεν ξεπέρασε ποτέ.

Ένα βιβλίο το οποίο έχουν υμνήσει διεθνώς. «Το έργο της Ernaux αποτελεί μια προσπάθεια αλήθειας, και γι’ αυτό είναι σημαντικό. Όχι μόνο λόγω του θέματός της, αλλά και λόγω του τρόπου που μας το παραδίδει: οι λεπτές αντιφάσεις, η απαθής στωικότητα, μαζί με την αγριότητα, η λεπτομερής και συνάμα αποσπασματική αφήγησή της» αναφέρουν για το βιβλίο της οι Financial Times.

«Οικουμενικό, αρχέγονο και θαρραλέο, Το γεγονός είναι ένα σκληρό και ανατρεπτικό έργο, βαθύ και ανθρώπινο. Πρέπει να διαβαστεί από όλους» τονίζουν οι Irish Times.

«Ένα σημαντικό, επιβλητικό έργο» τονίζουν οι New York Times Book Review και το Publishers Weekly, με τη σειρά του, επισημαίνει «Παρά το μικρό του μέγεθος το βιβλίο είναι γροθιά· ακλόνητο και αυθεντικό, ένα ειλικρινές συνονθύλευμα από εμπειρίες του παρελθόντος και του παρόντος. Μια ουσιαστική γραφή για το τραύμα, ένα κείμενο που αξίζει να διαβαστεί από όλους».

Αργύρης Χιόνης

 Προφητεία

Το ποίημα περιλαμβάνεται στη συλλογή Απόπειρες φωτός, 1966.

Θα ʼρθει καιρός

που θα στερέψει η θάλασσα

και θα γενούν τα πλοία καραβάνια

και θα γενεί η ψυχή μας

έρημος

κι οι γλάροι

κατοικίδια όνειρα.

Θα ʼρθει καιρός

που θάνατος

δεν θα ʼναι πια ο βυθός

αλλά ο ήλιος

και νοσταλγία

όχι η στεριά

μα το νερό.

Τότε

και τ’ όνειρο

θα αλλάξει χρώμα·

δεν θα ʼναι πια γαλάζιο

αλλά κίτρινο.

Αργύρης Χιόνης, Η φωνή της σιωπής. Ποιήματα 1966-2000,

εκδ. Νεφέλη, 2019, σελ. 19.

Η πράσινη αποστολή της νέας γενιάς

Τον τελευταίο καιρό γίνεται εκτενής λόγος για τις ψυχολογικές επιπτώσεις στον διαρκώς θερμαινόμενο κόσμο μας. Είναι κοινή παραδοχή πως το μεταβαλλόμενο περιβάλλον απειλεί την ψυχική, κοινωνική και πνευματική μας ευεξία. Ολοένα και περισσότεροι ερευνητές από διαφορετικά επιστημονικά πεδία μελετούν παραμέτρους της οικολογικής κρίσης, διερευνώντας πώς η ανθρώπινη συμπεριφορά, ατομική και συλλογική, συμβάλλει στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και αντίστροφα.

Γιατί είναι δύσκολο να αλλάξουμε τις συνήθειές μας, να αναγνωρίσουμε τους κινδύνους για την οικολογική καταστροφή, έτσι ώστε να λειτουργήσουμε σωτήρια τόσο για εμάς όσο και για το περιβάλλον; Οι ειδικοί εστιάζουν στα φαινόμενα ατομικής ή συλλογικής άρνησης μπροστά στη συντελούμενη καταστροφή για να αναδείξουν ασυνείδητους μηχανισμούς κάτω από την «απάθεια». Η Λέρτζμαν, η οποία γεφύρωσε την ακαδημαϊκή έρευνα στην ψυχική υγεία με χειροπιαστές προτάσεις περί βιωσιμότητας, υποστηρίζει πως η κλιματική αλλαγή συνδέεται με ανεπεξέργαστο πένθος. Η κλιματική ψυχολόγος αντιτίθεται στον περίφημο «μύθο της απάθειας», σύμφωνα με τον οποίο «αδιαφορούμε ή αδρανούμε επειδή δε μας νοιάζει», εξηγώντας πως πίσω από την απάθεια κρύβεται μεγάλη αγωνία, η οποία πυροδοτεί ασυνείδητους αμυντικούς μηχανισμούς, με αποτέλεσμα την άρνηση, την παράλυση, την αδυναμία ανάληψης δράσης… σαν να πρόκειται για κάτι που δεν θα συμβεί ποτέ σε εμάς.

Αυτό δεν σημαίνει πως παράλληλα δεν μεγαλώνει το «πράσινο κύμα», δηλαδή η γενιά που σκέφτεται βιώσιμα, ενώ παράλληλα βιώνει μια βαθιά μελαγχολία εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Αυτή η γενιά είναι και ο νέος εκφραστής του όρου «οικοψυχολογία», ο οποίος αποτυπώθηκε το 1989 από μια παρέα ακαδημαϊκών στο Μπέρκλεϊ - στο πλαίσιο μιας συζήτησης για τη συμβολή της ψυχολογίας στη διαχείριση της σύγχρονης οικολογικής κρίσης. Ο Θίοντορ Ρόζακ, ο οποίος επισημοποίησε τον όρο «Οικοψυχολογία» στο βιβλίο του Η φωνή της Γης, διερεύνησε την εμπλοκή της πλανητικής υγείας και της ανθρώπινης ευημερίας, αποσαφηνίζοντας πως ο στόχος της οικοψυχολογίας είναι να θεραπεύσει την πιο θεμελιώδη αποξένωση μεταξύ του ατόμου και του φυσικού περιβάλλοντος. […]

Στην Κεντρική Ευρώπη ολοένα και περισσότεροι νέοι θεωρούν πως η προστασία του κλίματος είναι η αποστολή της γενιάς τους, εκφράζοντας μια «ψυχική δυσφορία» για τον τρόπο με τον οποίο «κατοικούμε» τον πλανήτη, για τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε την κλιματική αλλαγή, η οποία μας φέρνει αντιμέτωπους με τον «φόβο του θανάτου».

Ορμώμενος από το γαλλικό και γερμανικό πράσινο κύμα, ο Γάλλος ψυχαναλυτής Ρολάν Γκορί απηύθυνε έκκληση για μια ριζοσπαστική αλλαγή, υπογραμμίζοντας πως το οικολογικό πρόβλημα είναι ανθρωπολογικό και πως η οικολογία είναι αλληλένδετη με τις κοινωνικές μάχες και με μια νέα πολιτική φιλοσοφία, σύμφωνα με την οποία η φύση και οι άνθρωποι δεν θα αντιμετωπίζονται ως αποθέματα ενέργειας, διαθέσιμα στον ανταγωνισμό. Ο ίδιος ο Φρόιντ είχε περιγράψει την ανθρωπότητα ως ένα φοβισμένο και ανυπεράσπιστο παιδί μπροστά σε μια ισχυρή Μητέρα Φύση με συντριπτική δύναμη. Συνεπώς, ο άνθρωπος μέσω του πολιτισμού και της τεχνολογίας κλήθηκε - σημειώνει - να υποτάξει τη σκληρή άγρια φύση, έτσι ώστε να προστατευτεί από αυτή. Δεν παραλείπει, ωστόσο, να διασαφηνίσει στο «Μέλλον μιας αυταπάτης» πως οι ανθρώπινες δημιουργίες είναι εύκολο να καταστραφούν και να αφανιστούν από τα χέρια που τις δημιούργησαν. […]

Συμπέρασμα: Η οικολογική κρίση εξελίσσεται σταδιακά σε υπαρξιακή. Έχει εφευρεθεί μάλιστα και ο όρος «προ-τραυματικό στρες για το κλίμα», που εκφράζει την οικολογική αγωνία της νέας γενιάς για το μέλλον του πλανήτη, μια αγωνία ισοδύναμη με ματαίωση που αποθαρρύνει τους μαθητές να ονειρευτούν το μέλλον τους και τους νέους να αποφασίσουν να κάνουν παιδιά. Ήδη έχουν ξεκινήσει οι μεταναστεύσεις εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, εκατομμύρια είδη ωθούνται στην εξαφάνιση, ενώ τα θερμότερα 20 χρόνια καταγράφτηκαν μέσα στα τελευταία 22 χρόνια.

Η νέα γενιά δεν μοιάζει να έχει άλλη επιλογή, παρά να είναι πράσινη. Αυτή θα είναι η δική της αποστολή.

Δήμητρα Αθανασοπούλου, από τον ημερήσιο τύπο, 3.10.21, διασκευή.

«Γιατί δεν είμαστε ανώτεροι από τα ζώα»

Ο Φρανς ντε Βάαλ, πρωτευοντολόγος - ηθολόγος, μιλάει για τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των ειδών.

– Τι μας χωρίζει από τα ζώα, καθηγητά ντε Βάαλ;

– Η μεγαλύτερη και ίσως η μόνη ουσιαστική διαφορά μας είναι η δική μας γλώσσα, ένα συμβολικό σύστημα το οποίο οι άνθρωποι διδασκόμαστε - δεν είναι εγγενής η ικανότητά μας να μιλάμε. Κατά τα άλλα, τα συναισθήματα που βιώνουμε, πώς τα εκφράζουμε με το πρόσωπο και το σώμα μας, πώς αντιμετωπίζουμε διάφορα προβλήματα στο περιβάλλον μας, πώς βλέπουμε τον εαυτό μας και τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας στην οποία ανήκουμε - σε όλα αυτά οι ομοιότητες είναι τεράστιες. Επίσης, υπάρχουν και οι αδιαμφισβήτητες διανοητικές ικανότητές τους: τα ζώα έχουν ως έναν βαθμό συνείδηση του εαυτού τους, διαθέτουν επεισοδιακή μνήμη, δηλαδή θυμούνται γεγονότα που έζησαν και μπορούν να σκεφτούν το μέλλον και να προγραμματίσουν τι θα κάνουν. Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις χιμπατζήδων που συλλέγουν στο δάσος κάποιο εργαλείο και περπατούν χιλιόμετρα, κρατώντας το στα χέρια ή στο στόμα τους, μέχρι να φτάσουν στο σημείο όπου θέλουν να το χρησιμοποιήσουν για να καλύψουν κάποια ανάγκη τους. Επίσης οι χιμπατζήδες, όπως και οι ελέφαντες, αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη, ικανότητα την οποία οι άνθρωποι αποκτούν μετά την ηλικία των είκοσι μηνών.

– Η ερώτηση, λοιπόν, μάλλον θα έπρεπε να είναι: τι μας ενώνει με τα ζώα;

– Ζώα είμαστε κι εμείς. Έχουμε ακριβώς τα ίδια όργανα: καρδιά, πνεύμονες, συκώτι. Ο εγκέφαλός μας, βέβαια, είναι μεγαλύτερος από των χιμπατζήδων, αλλά έχει την ίδια δομή. Εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια η φιλοσοφία και η θρησκεία μάς έχουν πείσει ότι οι άνθρωποι είμαστε οι εκλεκτοί του Θεού, οι κυρίαρχοι του πλανήτη, ότι έχουμε το δικαίωμα να συμπεριφερόμαστε στα ζώα όπως μας εξυπηρετεί. Την αλαζονεία μας έχουμε ήδη αρχίσει να την πληρώνουμε με την κλιματική κρίση. Αλλά και η πανδημία θα έπρεπε να μας ταρακουνήσει. Αυτός ο ιός ανέτρεψε τα πάντα και απέδειξε πόσο ανίσχυροι είμαστε στην πραγματικότητα. Ας μην παραμυθιαζόμαστε, λοιπόν, με τη δήθεν ανωτερότητά μας και ας ακούσουμε τη βιολογία, που αποδεικνύει ότι είμαστε ένας κρίκος στην αλυσίδα της φύσης και τίποτα περισσότερο.

Απόσπασμα συνέντευξης, 20.08.2022.

Τρόπος Εξέτασης Φιλολογικών Μαθημάτων Γυμνασίου

Τρόπος Εξέτασης στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα

 

Τρόπος Εξέτασης στα Αρχαία Ελληνικά Κείμενα από Μετάφραση

 

Τρόπος Εξέτασης στη Νεοελληνική Γλώσσα

 

Τρόπος Εξέτασης στη Νεοελληνική Λογοτεχνία

 

Τρόπος Εξέτασης στην Ιστορία