Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου κόσμου (από το 1815 έως σήμερα) Γ΄ Λυκείου

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄. Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ (1815-1871)

1. Το Συνέδριο Ειρήνης της Βιέννης (1814-1815)

Πηγές: 1. Το Συνέδριο Ειρήνης της Βιέννης (1814-1815)

2. Τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα στην Ευρώπη

Πηγές: 2. Τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα στην Ευρώπη

3. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη

Πηγές: 3. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 - Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη

4. Το ελληνικό κράτος και η εξέλιξη του (1830-1881)

Πηγές: 4. Το ελληνικό κράτος και η εξέλιξή του (1830-1881)

5. Το Ανατολικό Ζήτημα και ο Κριμαϊκός Πόλεμος

6. Η Βιομηχανική Επανάσταση

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄. ΑΠΟ ΤΟΝ 19ο ΣΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ (1871-1914)

1. Η ακμή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας

Πηγές: 1. Η ακμή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας

3. Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας

Πηγές: 3. Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας

4. Εθνικά κινήματα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

Πηγές: 4. Εθνικά κινήματα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

5. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)

Πηγές: 5. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄. Ο Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ

1. Οι ανταγωνισμοί των Μεγάλων Δυνάμεων (1870-1914)

Πηγές: 1. Οι ανταγωνισμοί των μεγάλων δυνάμεων (1870-1914)

2. Η διεξαγωγή και η έκβαση του πολέμου (1914-1918)

Πηγές: 2. Η διεξαγωγή και η έκβαση του πολέμου (1914-1918)

3. Η Ελλάδα στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο

Πηγές: 3. Η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

4. Το Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων (1919-1920)

5. Ο Μικρασιατικός Πόλεμος (1919-1922)

Πηγές: 5. Ο Μικρασιατικός Πόλεμος (1919-1922)

6. Η Ρωσική Επανάσταση

Πηγές: 6. Η Ρωσική Επανάσταση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄. Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

1. Η δεκαετία 1920-1930

2. Εσωτερικές εξελίξεις στην Ελλάδα (1923-1930)

Πηγές: 2. Εσωτερικές εξελίξεις στην Ελλάδα (1923-1930)

3. Η διεθνής οικονομική κρίση και οι συνέπειές της

Πηγές: 3. Η διεθνής οικονομική κρίση και οι συνέπειές της

4. Η Ελλάδα στην κρίσιμη δεκαετία 1930-1940

Πηγές: 4. Η Ελλάδα στην κρίσιμη δεκαετία 1930-1940

5. Ο υπόλοιπος κόσμος

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄. Ο Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

1. Προς νέα ένοπλη αναμέτρηση

3. Η συμμετοχή της Ελλάδας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η Εθνική Αντίσταση

Πηγές: 3. Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η Εθνική Αντίσταση

4. Η συμμαχική αντεπίθεση και η ολοκληρωτική ήττα της ναζιστικής Γερμανίας - Η συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας

5. Τα εγκλήματα πολέμου κατά της Ανθρωπότητας - Το Ολοκαύτωμα

Πηγές: 5. Τα εγκλήματα πολέμου κατά της ανθρωπότητας - Το Ολοκαύτωμα

6. Ο ανταγωνισμός στο στρατόπεδο των νικητών

Πηγές: 6. Ο ανταγωνισμός στο στρατόπεδο των νικητών

7. Οι συνθήκες Ειρήνης και η ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ. Ο ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

1. Η μεταπολεμική οργάνωση της Διεθνούς Κοινωνίας - Η σύσταση και η λειτουργία του ΟΗΕ

Πηγές: 1. Η μεταπολεμική οργάνωση της διεθνούς κοινωνίας - Η σύσταση και η λειτουργία του ΟΗΕ

2. Η έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, οι επιπτώσεις του στην Ελλάδα και ο Εμφύλιος Πόλεμος

Πηγές: 2. Η έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, οι επιπτώσεις του στην Ελλάδα και ο Εμφύλιος Πόλεμος

4. Η αποαποικιοποίηση και ο Τρίτος Κόσμος

5. Η πορεία προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση: πραγματικότητες και προοπτικές

6. Η Ελλάδα έως το 1974

Πηγές: 6. Η Ελλάδα έως το 1974

7. Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης και η ένταξη στην Ενωμένη Ευρώπη

8. Το Κυπριακό Πρόβλημα

Πηγές: 8. Το Κυπριακό Πρόβλημα

Ο θάνατος στην Αρχαία Ελλάδα

 

Ο θάνατος είχε διαφορετική έννοια για τους Αρχαίους Έλληνες, και είχαν δώσει τις δικές τους ερμηνείες. Πού πήγαιναν όμως οι καλοί όταν έφευγαν από τη ζωή;

Μπορεί να είχαν καλύτερη ποιότητα ζωής και να μην αρρώσταιναν από ασθένειες που σήμερα θερίζουν, ωστόσο ο θάνατος είναι κάτι που κανείς μας δεν μπορεί να αποτρέψει. Οι αρχαίοι Αθηναίοι, σύμφωνα με τους νόμους τους Σόλωνα, ήταν υποχρεωμένοι να φροντίζουν τους ηλικιωμένους γονείς τους και ακόμα να φροντίζουν τα της ταφή τους.

Όποιος πολίτης παρέβαινε αυτά τα καθήκοντα, πλήρωνε πρόστιμο και έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα, δηλαδή εθεωρείτο «άτιμος», ή και τον εξόριζαν από την πόλη. Αθηναίοι και Έλληνες, στην αρχαιότητα, πίστευαν πως οι θεοί προσφέρουν απλόχερα τα αγαθά στους θνητούς και αυτοί, σεβόμενοι τους αθάνατους ευεργέτες, οφείλουν να τα απολαύσουν μέχρι τελευταίας ευκαιρίας.

Διαφορετικά, θα προσβάλλουν τους γενναιόδωρους θεούς. Σύμφωνα με τις ιδέες αυτές, λοιπόν, εκτιμούν, αγαπούν και απολαμβάνουν την επίγεια ζωή. Αντιμετωπίζουν τον θάνατο με δέος, φόβο και θλίψη, συνεπώς φοβούνται τον νεκρό, που θεωρούν «μιασμένο» (μολυσμένο). Ο θάνατος ήταν η συντέλεια, καθώς ελάχιστοι πίστευαν στην αθανασία της ψυχής και ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ο Όμηρος διαχωρίζει την ψυχή (από το ρήμα ψύχω > πνέω - αναπνέω) σε κυρίως ψυχή (ζωή - ανάσα - πνοή) και σε θυμό που είναι η ψυχή μας ως φορέας ψυχικών και πνευματικών ιδιοτήτων. Κατά τον Όμηρο, το σώμα είναι ο άνθρωπος καθαυτόν, που φθείρεται με τον θάνατο. Η ψυχή μετά θάνατον γίνεται σκιά ωχρή, χωρίς αξία, που πλανάται στον Άδη κι ύστερα εξανεμίζεται, χάνεται. Παρόμοιες ιδέες έχει και ο Αριστοτέλης, ο οποίος δηλώνει πως ο άνθρωπος είναι σώμα και ύλη, ψυχή και είδος.

Κατά τον Αριστοτέλη η ψύχη είναι ενδιάμεσο μεταξύ ανθρώπων και θεού, γεννιέται και σβήνει με το σώμα. Μονάχα ο νους έρχεται απ’ έξω («θύραθεν»), είναι «το ανώτερον μέρος της ψυχής, προγενέστερον και κύριον, απλούν και απαθές» και είναι ύλη.

Η αθανασία της ψυχής

Υπέρ της αθανασίας της ψυχής τάσσονται οι Ορφικοί, οι Πυθαγόρειοι και οι Πλατωνικοί. Οι θεωρίες τους συγγενεύουν πολύ με τη μεταγενέστερη χριστιανική θεωρία περί ψυχής. Κοινή σε όλους είναι η άποψη ότι η ψυχή «ουσία άυλη, άφθαρτη και αθάνατη», «κάτι το αόρατον, ασώματον, πάγκαλον και θείον», γι’ αυτό είναι αθάνατη. Ενώ το σώμα είναι «ορατόν και σύνθετον και γαιώδες και ανθρώπινον», γι’ αυτό είναι θνητό και πιθανόν να παραλογίζεται (Πλάτωνος, Φαίδων).

Ο Σωκράτης στις τελευταίες στιγμές νιώθει πως με τον θάνατό του θεραπεύεται από τη νόσο (δηλαδή το κλείσιμο της ψυχής, μέσα στο φθαρτό σώμα). Για να εκφράσει, λοιπόν, την ευγνωμοσύνη του προς τον θεό Ασκληπιό, δίνει εντολή στον Κρίτωνα να θυσιάσει για λογαριασμό του έναν κόκορα. Την ίδια ερμηνεία, που θέλει το σώμα να είναι φυλακή της ψυχής, υποστηρίζουν οι Ορφικοί.

Χαρακτηριστικά πρεσβεύουν πως «η ψυχή εγκαταλείπει προσωρινά το σώμα την ώρα του ονείρου και για πάντοτε την ώρα του θανάτου». Όλοι τους, επίσης, ομιλούν για δικαιοσύνη, ηθική αγνότητα και τιμωρία ή δικαίωση στον άλλο κόσμο.

Η επικούρεια άποψη

Αντίποδας των προηγούμενων είναι η Επικούρεια άποψη. Ο Επίκουρος δέχεται τον πλατωνοαριστοτελικό διαχωρισμό της ψυχής σε: άλογο (ψυχή - anima) και σε λογικό (νους - animus).

Όμως διαφέρει από τους άλλους, διότι πιστεύει πως και τα δύο μέρη της ψυχής είναι φθαρτά και υλικά. Βασίζεται στην ατομική θεωρία του Δημόκριτου, δηλαδή ερμηνεύει την ψυχή και τον νου ως συμπτώματα, εκδηλώσεις της ύλης. Κατά τον Επίκουρο, η ψυχή αποτελείται από λεπτότατα άτομα, διάχυτα στο σώμα, και πεθαίνει μαζί με το σώμα. Ενδιαφέρουσα είναι η άποψή του περί θανάτου:

«…Άρα το πιο φρικιαστικό απ’ όλα τα δεινά, ο θάνατος, είναι ένα τίποτα για μας. Απλούστατα επειδή, ενόσω εμείς θα ζούμε, εκείνος θα είναι απών, ενώ, όταν θα εμφανιστεί, εμείς δεν θα υπάρχουμε. Ο θάνατος, λοιπόν, δεν έχει καμία σχέση ούτε με τους ζωντανούς, ούτε με τους πεθαμένους, αφού όσο οι ζωντανοί είναι ζωντανοί δεν υπάρχει, και οι πεθαμένοι, δεν θα ζουν όταν φανεί…» (Επίκουρου, Επιστολή προς Μενοικέα, Περί Ευτυχίας).

Η αρχαία ελληνική θρησκεία άφηνε απόλυτη ελευθερία σκέψης και έκφρασης, είχε δοξασίες με καθαρά πνευματικό περιεχόμενο και υψηλές ηθικές αξίες. Όπως λόγου χάριν, στα Ηλύσια Πεδία βασιλεύουν -μετά θάνατον- οι θνητοί που διακρίθηκαν για τις αρετές τους. Αντιθέτως, στα σκοτεινά παλάτια του Άδη οδηγούνται οι νεκροί θνητοί, όσοι δεν αξιοποίησαν τα προσόντα τους και τις δυνατότητες που τους χάρισαν οι θεοί κατά τη διάρκεια του βίου.

Σε αυτούς συγκαταλέγεται αυτός που λαθέν βιώσας, όπως αναφέρει ο Όμηρος. Δηλαδή αυτός που πέρασε από τον εφήμερο βίο χωρίς να γίνει αντιληπτός, χωρίς να αξιοποιήσει τα χαρίσματα των θεών. Στο κατώτατο σημείο του Άδη, στα Τάρταρα, καταλήγουν όσοι έχουν διαπράξει σοβαρά εγκλήματα. Ο Τάνταλος, ο Σίσυφος, οι κόρες του Δαναού τιμωρούνται από τους θεούς και υποβάλλονται σε χωρίς τέλος μαρτυρία.

Στη Γαλλίδα συγγραφέα Annie Ernaux το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2022

Στη Γαλλίδα συγγραφέα Annie Ernaux απονεμήθηκε το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας «για το θάρρος και την οξύτητα με την οποία αποκαλύπτει τις ρίζες και την αποξένωση της προσωπικής μνήμης».

Η Annie Ernaux γεννήθηκε το 1940 και θεωρείται μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς της Γαλλίας. Έχει λάβει πλήθος διακρίσεων για το πλούσιο πεζογραφικό της έργο που αφορμάται από την προσωπική της εμπειρία, στο οποίο ξεχωριστή θέση έχει η αυτοβιογραφία της με τίτλο Τα χρόνια (2008). Μεταξύ άλλων τιμήθηκε με το βραβείο Μαργκερίτ Γιουρσενάρ για τη συνολική της συνεισφορά στα γράμματα, ενώ ήταν υποψήφια για το Man Booker International το 2019.

Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν τα βιβλία της Ο τόπος (2019), Μια γυναίκα (2020), Τα χρόνια (2021) και Το γεγονός (2022).

Η συγγραφέας που λάνσαρε έναν νέο είδος στην αυτοβιογραφία

Είναι η συγγραφέας που μιλά για τη ζωή της μέσα από τα βιβλία της. Σε παλαιότερο βιβλίο της με τίτλο Τα χρόνια μέσα από φωτογραφίες και σκόρπιες αναμνήσεις από γεγονότα, λέξεις και πράγματα, η Annie Ernaux μας συμπαρασύρει σε μια περιδιάβαση στη ζωή της, από τα πρώτα χρόνια μετά τον Πόλεμο, μέχρι και σήμερα.

Βιβλία, τραγούδια, ραδιόφωνο, τηλεόραση, διαφημίσεις και πρωτοσέλιδα δεκαετιών, σε αντίστιξη με προσωπικές συγκρούσεις και σημειώσεις. Τοπική διάλεκτος, λέξεις των καιρών, σλόγκαν, μάρκες και ονόματα για τα αντικείμενα που διαρκώς πληθαίνουν, εδώ αποκτούν φωνή. Η Ernaux κάνει το πέρασμα του χρόνου χειροπιαστό. Ο χρόνος ο ίδιος, ανένδοτος, αφηγείται το πέρασμά του, εξορίζοντας τους άλλους αφηγητές στην ανωνυμία.

Είναι η εποχή που, όπως είπαν και οι κριτικοί βιβλίου στο εξωτερικό, ένα νέο είδος αυτοβιογραφίας ξεπροβάλλει, υποκειμενικό κι απρόσωπο, ιδιωτικό και συλλογικό ταυτόχρονα.

Το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Annie Ernaux

Η συγγραφέας Annie Ernaux φημίζεται κυρίως για το αυτοβιογραφικό της έργο, όπως είναι και το συναρπαστικό τελευταίο της βιβλίο με τίτλο Το γεγονός.

Το βιβλίο μάς μεταφέρει στο 1963, όταν η εικοσιτριάχρονη Annie Ernaux μαθαίνει ότι είναι έγκυος. Η ντροπή την κυριεύει σαν πανούκλα, είναι ανύπαντρη και ξέρει πως μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη θα στιγματίσει την ίδια και την οικογένειά της.

Μέσα σε συνθήκες παρανομίας κάνει έκτρωση με κίνδυνο της ζωής της. Αρκετά χρόνια αργότερα θα καταγράψει τις αναμνήσεις της, προσπαθώντας να κατανοήσει γιατί αυτή η εμπειρία τη σημάδεψε τόσο πολύ, τόσο βαθιά. Το γεγονός, το βιβλίο που κυκλοφορεί από το Μεταίχμιο σε μετάφραση Ρίτας Κολαΐτη, είναι η ιστορία αυτού του τραύματος, ενός τραύματος που δεν ξεπέρασε ποτέ.

Ένα βιβλίο το οποίο έχουν υμνήσει διεθνώς. «Το έργο της Ernaux αποτελεί μια προσπάθεια αλήθειας, και γι’ αυτό είναι σημαντικό. Όχι μόνο λόγω του θέματός της, αλλά και λόγω του τρόπου που μας το παραδίδει: οι λεπτές αντιφάσεις, η απαθής στωικότητα, μαζί με την αγριότητα, η λεπτομερής και συνάμα αποσπασματική αφήγησή της» αναφέρουν για το βιβλίο της οι Financial Times.

«Οικουμενικό, αρχέγονο και θαρραλέο, Το γεγονός είναι ένα σκληρό και ανατρεπτικό έργο, βαθύ και ανθρώπινο. Πρέπει να διαβαστεί από όλους» τονίζουν οι Irish Times.

«Ένα σημαντικό, επιβλητικό έργο» τονίζουν οι New York Times Book Review και το Publishers Weekly, με τη σειρά του, επισημαίνει «Παρά το μικρό του μέγεθος το βιβλίο είναι γροθιά· ακλόνητο και αυθεντικό, ένα ειλικρινές συνονθύλευμα από εμπειρίες του παρελθόντος και του παρόντος. Μια ουσιαστική γραφή για το τραύμα, ένα κείμενο που αξίζει να διαβαστεί από όλους».