Η Δοτική σήμερα

Η δοτική (κατάλοιπο από τη λόγια παράδοση) χρησιμοποιείται σε αρκετές στερεότυπες εκφράσεις όπως οι παρακάτω:

— εν αγνοία: Π.χ. Παντρεύτηκε εν αγνοία των γονέων της.

— εν συνόλω: Π.χ. Κρίνοντας εν συνόλω, ήταν αξιόλογη παράσταση.

— εν αδεία: Π.χ. Απουσιάζει από το γραφείο, διότι βρίσκεται εν αδεία.

— εν συντομία: Π.χ. Θα σας πω εν συντομία τι έγινε.

— εν ανάγκη: Π.χ. Προσπάθησε μόνος σου και εν ανάγκη ρώτα με.

— εν σχέσει: Π.χ. Εν σχέσει με αυτό που ρώτησες, δεν έχω ιδέα.

— εν απουσία: Π.χ. Η απόφαση ελήφθη εν απουσία του ενδιαφερομένου.

— εν χρήσει: Π.χ. Μερικοί τύποι της Αρχαίας Ελληνικής βρίσκονται ακόμα εν χρήσει.

— εν γένει: Π.χ. Η στάση του και η εν γένει συμπεριφορά του υπήρξαν άψογες.

— εν ψυχρώ: Π.χ. Οι αστυνομικοί απεφάνθησαν ότι πρόκειται για εν ψυχρώ δολοφονία.

— εν γνώσει: Π.χ. Διέπραξε το έγκλημα εν γνώσει των συνεπειών του νόμου.

— εν είδει: Π.χ. Δεν το εννοούσε, το είπε εν είδει αστείου.

— εν ενεργεία: Π.χ. Οι εν ενεργεία και οι απόστρατοι αξιωματικοί του Στρατού.

— εν ευθέτω (χρόνω): Π.χ. Το θέμα θα λυθεί εν ευθέτω χρόνω.

— εν καιρώ: Π.χ. Όλα θα διευθετηθούν εν καιρώ.

— εν λευκώ: Π.χ. Χειρίσου το θέμα εν λευκώ.

— εν μέρει: Π.χ. Σ’ αυτά που λες έχεις εν μέρει δίκιο.

— εν ολίγοις: Π.χ. Εν ολίγοις, φταις ή δεν φταις για ό,τι έγινε;

— εν ονόματι (του νόμου): Π.χ. Εν ονόματι του νόμου συλλαμβάνεσαι.

— εν ριπή οφθαλμού: Π.χ. Πήδηξε τον φράχτη εν ριπή οφθαλμού και εξαφανίστηκε.

— εν πάση περιπτώσει: Π.χ. Είναι δύσκολο, αλλά εν πάση περιπτώσει θα φροντίσω να σε ικανοποιήσω.

— εν περιλήψει: Π.χ. Μη μακρηγορείς, πες μας εν περιλήψει τι συνέβη.

— εν πλω: Π.χ. Το πλοίο δέχθηκε επίθεση εν πλω.

— εν προκειμένω: Π.χ. Συνήθως είναι λαλίστατος, αλλά εν προκειμένω είναι στις κακές του.

— εν πρώτοις: Π.χ. Εν πρώτοις, θέλω να σας ευχαριστήσω για την πολύτιμη βοήθειά σας.

— εν στολή: Π.χ. Παρουσιάστηκε εν στολή στο δικαστήριο για να καταθέσει.

— εν συγκρίσει: Π.χ. Εν συγκρίσει προς τον Κώστα είναι ψηλότερος.

— εν συνεχεία: Π.χ. Θα εκθέσω την άποψή μου και εν συνεχεία θα τη συζητήσουμε.

— επί αποδείξει: Π.χ. Μόνο επί αποδείξει παραδίδουμε ρούχα στο καθαριστήριό μας.

— επί ίσοις όροις: Π.χ. Στις εξετάσεις πρέπει όλοι οι μαθητές να κρίνονται επί ίσοις όροις.

— επί λέξει: Π.χ. Μου είπε επί λέξει ότι θέλει να πάρει διαζύγιο.

— επί παραδείγματι: Π.χ. Μερικοί άνθρωποι συνδυάζουν καριέρα και οικογένεια, επί παραδείγματι ο Χάρης.

— επί τη βάσει: Π.χ. Επί τη βάσει αξιόπιστων μαρτυριών κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε.

— επί τη ευκαιρία: Π.χ. Επί τη ευκαιρία της ονομαστικής του εορτής δέχτηκε πολλά δώρα.

— επί τιμή: Π.χ. Πρέσβης επί τιμή.

— επ’ αυτοφώρω: Π.χ. Συνελήφθη επ’ αυτοφώρω να κλέβει.

— επ’ ονόματι: Π.χ. Δεν μπορείς εσύ να αποφασίζεις επ’ ονόματι μου.

— παρά τω πρωθυπουργώ: Π.χ. Υπουργός παρά τω πρωθυπουργώ.

— παρ’ Αρείω Πάγω: Π.χ. Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω.

— συν τοις άλλοις: Π.χ. Συν τοις άλλοις είναι και καλός μαθητής.

— συν τω χρόνω: Π.χ. Συν τω χρόνω θα ξεχαστούν όλες οι διαφορές.

— συν γυναιξί και τέκνοις: Π.χ. Ήρθαν όλοι στη γιορτή συν γυναιξί και τέκνοις.

— συν Αθηνά και χείρα κίνει: Π.χ. Μην περιμένεις προκοπή, αν δεν προσπαθήσεις λίγο. Συν Αθηνά και χείρα κίνει!