Στον Νορβηγό Γιον Φόσε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023

Το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2023 απονέμεται στον Νορβηγό συγγραφέα Jon Fosse (Γιον Φόσε) «για τα καινοτόμα θεατρικά έργα και την πεζογραφία του που δίνουν φωνή στο ανείπωτο».

Η μυθιστορηματική γλώσσα του Γιον Φόσε συνοψίζεται σε ένα ύφος που έγινε γνωστό ως «μινιμαλισμός Φόσε». Όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση της Ακαδημίας, «αν και ο Φόσε συμμερίζεται τον πεσιμισμό προκατόχων του, το συγγραφικό του όραμα δεν καταλήγει στο μηδενισμό ή την περιφρόνηση. Η πρόζα του διαθέτει ζεστασιά και χιούμορ, ενώ αποδίδει στους ανθρώπινους χαρακτήρες του με μια ευάλωτη αφέλεια».

Ο Φόσε γεννήθηκε το 1959 στο Haugesund της Νορβηγίας και από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 ζει στο Μπέργκεν. Σπούδασε συγκριτική λογοτεχνία και δίδαξε στην Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής. Το 1983 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα Κόκκινο, μαύρο και ακολούθησε πληθώρα μυθιστορημάτων, ποιητικών συλλογών, δοκιμίων και παιδικών βιβλίων.

Το 1994 έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο Και δε θα χωρίσουμε ποτέ, ενώ ακολούθησαν τα Κάποιος θα έρθει, Το παιδί, Το όνομα, για το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Ίψεν, Η νύχτα τραγουδά τα τραγούδια της, Όνειρο φθινοπώρου, Μια μέρα καλοκαιριού, Παραλλαγές θανάτου, Χειμώνας, Τόσο όμορφα, Κορίτσι στον καναπέ και άλλα.

Τον Αύγουστο του 2000 του απονεμήθηκε το Θεατρικό Βραβείο του Βορρά και τον Δεκέμβριο του 2003 χρίστηκε Ιππότης της Γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής. Το μινιμαλιστικό και υπερ-νατουραλιστικό ύφος του Φόσε θεωρείται ότι ανανέωσε ριζοσπαστικά το τοπίο της Νορβηγικής δραματουργίας.

Στις πρώτες δηλώσεις του μετά την ανακοίνωση του βραβείου ο Γιον Φόσε ανέφερε: «Είμαι συγκλονισμένος και ευγνώμων. Θεωρώ πως είναι μια ανταμοιβή για τη λογοτεχνία που στοχεύει πάνω από όλα να είναι λογοτεχνία, χωρίς άλλη σκέψη».

Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε σαράντα γλώσσες τα θεατρικά του ανεβαίνουν από σπουδαίους σκηνοθέτες, όπως οι Τ. Οστερμάγερ, Κλοντ Ρεζί και Πατρίς Σερό.